ҚУМСАШ

"Буни ҳаёт дебдилар ёки ўғлим Улуғбекнинг кундалиги" туркумидан


Чатоқ бўлди: бувимнинг қон босимлари ошиб, ётиб қолдилар. Докторлар у кишини обдон текшириб кўришди-ю, олиб кетишди. Мен чинқириб йиғлаганимча қолавердим.
Ўша куни менга қараш учун ойим ишдан қолдилар. Каминани боғчага жойлаштириш илинжида юрган дадамнинг ҳам ишлари ўнгидан келмади.
– Жой йўқ, деяпти, бюрократлар, – дедилар дарғазаб бўлиб.
Гапнинг оҳангидан фаҳмладимки, «бюрократ» – ёмон одам, дегани экан. Демак ҳаётда ёмон одамлар ҳам бор экан-да! Ажабо! Шундай мунаввар дунё¬да-я?!
– Газетада ишлашингизни айтмадингизми, – сўрадилар ойим.
– Иш жойини пеш қилиш...
– Пеш қилманг,–илиб кетдилар ойим, ишхонангиздан қоғоз олиб келсангиз бас!
Шундай қилиб, болалар боғчасига борадиган бўлдим.
Бу ерда ўйинчоқлар бир талай экан-у, ҳадеганда болакайларга беришавермаскан. Боғча опалар анча жиддий ва калондимоғдай. Мен йиғламадим: энди жуда чурвақа эмасман – камина нақ олти ойлик ҳаётий тажрибага эга.
Биринчи куни болаларга унчалик қўшилолмаганимни таъкидлаб ўтишим керак. Сутли атала ичиб олгандан кейин бир қизалоқ билан танишишга шайланаётганимда, тарбиячи опамиз аллақандай зарда ва нописандлик билан ўрнимга ётқизди-ю пўписа қилди:
– А ну-ка, спать! Быстро!
Дилхуш алла айтишади, деб ўйласам... Тўтиқушлар! Лоақал бирорталари алла айтишни билишмаскан-а! Ўайф-ё! Бунинг устига уйдагидай кўтариб юришлар, шакаргуфторликлар қаёқда дейсиз?! Суф бунақа ҳаётга! Иштончанг ҳўлланиб қолса, жирканганнамо қилиб, бармоқларининг учи билан ечишади-ю, бир чеккага улоқтириб юборишади. Уйда... Шунинг учун кун бўйи уйдагиларни қумсайман. Бувижонимнинг қадрдон ҳидлари, меҳрибон, маъруф овозларига зор бўламан. Кечқурун ойимни кўришим билан хўрлигим келиб, йиғлаб юбораман, дийдаларим шашқатор бўлиб, у кишига талпинаман. Ўар кун уйга келгач, бувимнинг каравотларига умидвор боқаман. У мунғайиб тургандай бўлади.
Эрталаб дадам билан ойим гапга бориб қолишди. Сезиб турибман: айб папашада. Ўозиргача мени боғчага ойим олиб бораётгандилар. Бир гал дадамдан илтимос қилганларида шунча машмаша.
– Олиб бормайман, дедим-ку! – дағдаға қилдилар дадам.
Бу ғайирлик ва якровликка тоқат қилолмадим:
– Да-да-а! – дедим биринчи бор.
Ўзимга қолса, «дада, инсоф борми», деярдим-у, аммо забон чатоқ. Аммо ана шу ягона каломнинг ўзи ҳам бояқишларни беҳад қувонтирди. Машмашани йиғиштириб қўйиб, каминани эркалатишга киришиб кетишди.
– Тағин аввал «она» демай, «дада» дейди-я, – гиналаган бўлдилар ойим.
Аслида мен илк бор «она» деган каломни тилга олгандим. Бу табаррук сўз билан моможонимга мурожаат қилгандим. Шунда мен у кишини бир умрга «она» деб аташимни хаёлимга ҳам келтирмагандим. Ойижонимни эса аксар самарқандликлар сингари «бийи» дейдиган бўлдим.
Хуллас, мени дадам олиб борадиган бўлдилар. Ишқилиб, тағин ғижиллашиб қолишмасинда! Катталар ўзи тез ловуллаб кетадиган, бадфеълроқ бўлишаркан. Ўша куни боғча опа ҳам мудираси билан гапга бориб қолди. Мудира айрим ота-оналар пул тўлашмаганини ёдга солганди, бунисининг жони ҳалқумига келиб турган эканми, бақириб берди.
– Ташвишим ўзимга етиб ортади! Бир камим пул йиғиш қолганмиди? Буларнинг биттаси сийса, иккинчисининг қорни очиб турибди.
– Шунинг учун ҳам маош оласизда, азизим, – заҳарханда қилди мудира.
– Миннат қилмай қўяқолинг! Уйда ўтирсам ҳам эрим боқади. Айрим олғирларга ўхшаб, гўдакларнинг ҳақини ўмаргунча, эрнинг топганига қаноат қилган минг бор яхши.
Бу гапдан мудира опа негадир ловуллаб кетдн. Назаримда боғча опа унинг анча ожиз томонига тегиб қўйганди. У тағин анча-мунча дағдағалар қилди-ю, чиқиб кетди. Аёллар тўпланиб олиб, уни роса ғийбат қилишди.
Ура! Бувим келдилар!
– Она-а! Она-а-а! – дедим бор вужудим билан у кишига талпиниб. Менга илк бор алла айтган табаррук инсоннинг ҳароратли қучоғига отилдим, у кишининг сархуш ҳидларидан энтикиб кетдим. Нурафшон чеҳраларидан ўпмоқчи бўлдим-у, ҳарчанд қилсам ҳам уддалолмадим. Юзларини ялаб қўяқолдим. У киши кула-кула сўлагимни артиб олдилар, кўзларидан ёш қалқиб кетди.
Бувимни кўргани қўни-қўшнилар, қариндошлар келишди. Аммо кун бўйи ҳеч кимга бормадим. У кишининг бағридан бир зум ажралсам ҳам ғарибга ўхшаб қоламан. У киши бошқа юмушларни қўйиб, мени қайта қучоқларига оладилар.
– Ўзим ҳам ҳаммадан кўра шуни кўп соғиндим, –дейдилар мени ҳар замон эркалаб.
Шукурларким, энди боғчага бормайдиган бўлдим. Бувим шундай дедилар.
Бас! Етар, тортган азобларим!