ПИСТИРМАДАГИ ОВЧИ

 

 

                           ЯҚИН ТАРИХ ЯРАЛАРИ еки

                          саксон ёшда ёзганлирим

 

 

 Ҳар қандай гуноҳ, келажакда пистирмада туриб, юрагингни мўлжалга оладиган овчига айланади.

 

   “Кадрларнинг бетиним тебраниши, тасвирнинг хиралигига қараб, манзара ва жараённи ҳаваскор киши тасмага туширганини фаҳмлаш қийин эмасди. Лекин, шунга қарамай, у ноёб  ҳужжат эди. Уйлар ёнар, аммо одамлар ўтни ўчириш ўрнига, саросар кезишар, аёллар, болалар дилхун бўлиб йиғлашар, жон сақлаш илинжида Андижон томонга қараб қочишарди.Гоҳида анашу қочаётганларни ҳам мўлжалга олиб қолишарди

    Айрим кўчаларда қўлига милтиқ, пичоқ, калтак тутган тўдаларни кўриш мумкин эди. Дарвозаларга бўр билан шошилинч тарзда “ўзбек” ёки “қирғиз” деб ёзилганди. Ўша тўда,  ана шу “ўзбек” деб ёзилган уйларга ўт қўйиш, аёллар, болакайларни ўлдиришга отланганди.   Улар ичкарига кириши билан, аввал аёл кишининг дилни ларзага соладиган дардли фарёди дилингни эзар,қўрқинчли шовқун сурондан сўнг кўп ўтмай ёнғин бошланарди...Бир  ўпкавой ов милтиғи билан осмонга  қараб ўқ отар ва мазмунсиз бақирарди.

   Қулочини ёзганича,  дарвозасини кўкси билан тўсаётган аёл уларга  ўзбекчалаб зорланарди:

“ Мен сизларни оналаринг бўламан, айланайлар! Болаларимга раҳмларинг келсин”...

   У тағин алланималар деб тавалло қилди, аммо гапини эшитиб бўлмади. Бир барвасти безори аёлни итариб юборади, эшик очилади... 

   Оломон, одатда бўрилар галасига ўхшайди. У- масъулият, увол. инсонийлик деган туйғулардан узоқда бўлади.

   Душман қидиришни одат қилган бундай қутурган тўдага:  “Бутун кўргиликларнинг сабабчиси фалон миллат,”, дейилса бас – унинг миясидаги манқуртлик, хунхўрлик томирчалари аниғи, босқинчилик вируслари жадал жонланиб кетади, ўлжасини таъқиб қилаётган йиртқичга айланади.

   Миллатидан қатъий назар, ҳамма ҳам Одам Ато билан Момо Ҳавонинг зурриёти   бўлишига  ва тағин барча тоат- ибодатларимиз инсоннинг бир томчи қонига арзимаслигига қарамай, Ўш ва Жалолободда чинакамига одамкушлик содир бўлди.

   Паспортида “ўзбек” деб ёзилганини ҳисобга олмаса, бошқа бирор фарқи бўлмаган юртдошини отиш, пичоқлаб ўлдириш, уйига ўт қўйиш фашизмдан ўзга нарса эмас эди!

 

   “Я уверен, что если был бы жив Чингиз Айтматов, он бы просил прощения у узбекского народа.

   В связи с этим еще раз подчеркиваю: повторится ли впредь такой кошмар, зависит, именно, от интеллегенциии.””...

    Бу - менинг ўша кунларда “ЦенрАзия” сайтида эълон қилган  мақоламдан бир парча, холос.(тўлиқ матн ҳаволамда  /nusratrahmat.blogspot.com/)

   Ўшанда матбуот бу хусусда узуқ-юлуқ ахборотлар билан чекланди. Эҳтиросларни оловлантирмаслик, миллий адоватларга эрк бермаслик  учун шундай йўл тутилди. Аммо ҳамма ҳам  мум тишлаб тургани йўқ.  Мазкур сайтда, мендан анча илгари Ўзбекистон халқ шоири Жамол Камол шундай деди: “ Жалолобад ва Ўшда ўзбекларнинг авлодлари минг йиллардан буён яшашади. Улар ўз ота юртларида мусофирга айланмаслиги керак!”

   Менинг мақоламга бир қирғиз зарда билан ёзган коммент ёдимдан чиқмайди.

 “Ҳей сарт, нописанд деганди  у. сен ўзинг Месхети туркларидан кечирим сўрадингми?...”

   Ҳа, у мўлжални аниқ олганди.  Бор айбни буйинга олиб,  тавба -тазарру қилиш шарт!

   Кеч бўлса ҳамки,  бошим ерга теккунча эгилиб, турк биродарлардан кечирим сўрашга тайёрман!

   Бизни кечиринг, биродарлар! Биз - туркий  деятуриб, бегуноҳ  қавмимиз уйига ўт қўйдик!

 Биз - мусулмон, деятуриб, намоздан кейин, муслимнинг  қонини тўкдик! 

   Алҳазар, ўзинг диёнат бер!

 

   Икки киши урушса, айб – ақллисида, икки миллат жанжаллашса, гуноҳ – зиёлиларда, дегандим. Демак, миллатнинг равшанфикр кишилари ўз фарзандлари, ўқувчилари, умуман ёшларини инсонга эҳтиром, дўстлик, қардошлик руҳида тарбиялаш ўрнига буюкмиллатчилик деган иллат билан заҳарлашган бўлиб чиқади.

    Аслида  миллий ғурур билан миллий миллий маҳдудликнинг ораси бир қадам. Буюкмиллатчилик кайфиятидаги кишининг кўзига бошқалар хору хасдек жуда ҳам арзимас бўлиб кўриниши турган гап.

   Миллатнинг эса буюги бўлмайди, унинг хўрлангани, юртига сиғмаганлари бўлади. Агар сен чин инсон бўлсанг, уларни бошини  силашинг лозим!

  Улар меҳр−шафқатга муҳтож бўлишларини ёдда тутиш зарурдан−зарур.

    Аммо шуни ҳам унутмаслик керакки,  тарих ҳеч нимарсани унутмайди. Қирғиз ўзбекнинг уйини ёққани, унга тиғ кўтарганини ҳам; ундан олдинроқ эса ўзбек туркларни бадарға қилганини қайд этиб, муҳрлаб  қўяди. 

 

  Шу йилнинг(2022) бошида Ислом Каримовнинг ўша пайтдаги тансоқчиси ТВда шундай деди:

   “Биз Фарғонага етиб борганимизда, уни (Месхети туркини) тўртинчи қаватдан ташлаб юборишган, у тирик қолганлиги боис устига бензин сепиб, ёқишган; бир тўда ёшлар ўзларича вақтичоғлик қилиб туришган экан. Бизни кўриб, қочиб қолишди.  Мен шунча йил Афғонистонда ишлаб, бундай даҳшатга дуч келмаган эдим.”

   Бу йигитчалар ўзга планетадан келиб қолмаган, албатта. Улар ўз шаҳримизда туғилиб вояга етган, ўзимизнинг мактабларда ўқиган, айримлари мачитларга қатнайдиган  художўйлар.

 

 Истаймизми-йўқми, биз худо,тарих ва виждон олдида бот-бот ҳисоб беришга мажбурмиз.

   Ўшанда ҳукумат томонидан Москвага юборилган телеграмма эълон қилинганди. Унда жумладан. шундай дейилганди:

    Получены предварительные сведения о последствиях беспорядков в Ферганской области с 3 по 9 июня.(1989). Всего погибло 104 человека, пострадало 935, из них 422 – госпитализировано

 

    Қатағон замонида  ота-боболари бошпана  берган, бир бурда нонини баҳам кўрган  мусулмон қавмини уларнинг набиралари ана шу куйга солганини эслаш оғриқли ва унинг сабабларини тушуниш, идрок этишга қувваи ҳофизам заифлик қилади. Ўшанда бу қонга ташналик эпидемияси бошқа туманларга ҳам юқабошлади, уларнинг уйларига ўт кетабошлади. Турклар қўрқиб, уйлари мол мулкларини арзон-гаров сотишга тушдилар.

     Оқдарёда Али Исмоилов деган (турклардан) дўстим бор эди, қўли гул уста эди. Шундай таҳликали кунлардан бирида  келиб қолди.

  “Нусрат ака, хайрлашгани келдим”, деди мунг ила, Кавказдан жой топдим”.  

“Мен сизга ўша қутурганларнинг оёғи етмайдиган  ерлардан жой топиб бераман, кетманг”, дедим. Ҳозирча биз томонда тинчлик-ку”...

   “Йўқ, деди у, кўнглим совиди баридан”.

    Шундай деди-ю, кўзига ёш айланди. “Фақат Зайнабни нима қилишни билмай қолдим? Кетмоқчи эмас”.

     Гап шундаки, унинг катта фарзанди  (Зайнаб) қизим билан университетда бирга ўқишганди. Уни Оқдарёда педагоглар оиласи (ўзбеклар) келин қилганди. Бу оилада Али билан бирга борган эдик. Куёв  милиционер бўлиб, ягона ўғил экан, ота онаси муалимлик қилишаркан Эр хотин ҳар куни эрта туриб, қўшни қишлоқдаги мактабга ишга боришаркан.  Ҳовлидаги бир кафт ерга кўкат экишаркан. Бозорчиларнинг ўзлари келиб, олиб кетишаркан. Зайнаб йил ўтмай, ўғилчали ҳам бўлганди.   Яхши одамлар эди, Зайнабнинг ҳам ҳаётдан мамнун эканлигини билардим.

   “Кетмайман”, деяпти

   Ўзимнинг ҳам ўпкам тўлиб кетди.

   “Алижон, уни қўйинг,  мен уни ёлғизлатиб қўймайман, ўрнингизга оталик қиламан”, дедим.

     “ Йўқ!, деди, зарда ва аламзадалик билан, олиб кетаман!

    “Тушунинг, илтижоли боқаман унинг кўзларига, бунга  ўзбек халқи айбдор эмас, бир тўда ғаламислар...

    Уни ҳечқачон бундай жаҳл ва қатъиятда кўрмагандим. Кўз ўнгимга ёлғиз набирадан ажралиб, зориллаётган ота она, ва милиционер йигит гавдаланди. Аммо, Алига насиҳат ҳам, пўписа ҳам кор қилмаслдигини сезгандим.

   Хуллас, айтганини қилди...Шундай буён ундан дарак  йўқ. Хат ҳам ёзмади...

 

    Грузия уларни ўз юртларига, яъни Месхетияга қабул қилишдан бош тортди. Ислом Каримов Россия ҳукумати билан келишиб, асосий  аҳолини ўша ёққа кўчирди. Россия бағрикенглик қилди, деб турганимизда, уларга фуқаролик матлабини беришмаганлиги аён бўлиб қолди. Бечора турклар АҚШ ва Европадаги бошқа давлатлардан бошпана  топдилар. Билишимча, Туркия ҳам уларни таклиф этмади.

   Бахтиқаролар, тағин бир бор ватандан ажралдилар, биз эса туркий, мусулмон биродарларимиздан жудо бўлдик.

  Тахминимча, энди улар қайси юртда бўлишса ҳамки, ўзбеклар ҳақида илиқ гапларни гапиришмайди.

  

   Месхети турклари анчайин меҳнаткаш, ҳунарманд чиқиб қолди ва табиийки, фаровонроқ яшайбошлади. Бу ҳол айримларга ўтиришмади; қадрдонларни сиғдирмадик, уйига ўт қўйдик, устига бензин сепиб, гугурт чақдик!

  

   Тахминлар, гипотезалар кўп; ҳокимият ўзгарганда ёки зулм, ноҳақлик жондан ўтганда, шундай ҳол юз берар балким...

   Бу жиноятда Москванинг қўли борлигини кўпроқ таъкидлашади. Боиси: ундан сал олдинроқ турклар ўз ватанларига қайтаришни талаб қилиб, намойишлар ўтказишган; бунинг устига, бизда мустақилликка ташналик кучайган, Кремлдан батамом ажралиб чиқиш ҳаракатлари жиддийлашганди...  

   Энг ёмони, бу нохушликларнинг илдизлари ҳозиргача на матбуотда ва на жамоатчилик орасида муҳокама  килинган эмас. Чунки мавзу ноўнғай, қалтис...

   Ҳарҳолда, миллатчиликдан эҳтиёт бўлиш, сақланиш керак!

     Шуни унутмаслик керакки, Ўзбекистонда яшайдиган юздан ортиқ миллат вакилларининг  ҳақ-ҳуқуқи бизникидан заррача кам эмас!

  

                                                           

                                                   Нусрат РАҲМАТ      24 02 2022

ОГОҲ БЎЛИНГ, МИНА МАЙДОНИ! * Яқин тарих яралари* Саксон ёшда ёзганларим* Гул ва ажал*

 

                                   

          Ўтган асрнинг тўқсонинчи йилларига келиб, мамлакатимизда иқтисодий аҳвол анча оғирлашиб қолди. Яшаш, нон топиш ваҳимаси пайдо бўлди. Оиламизда  хавотир ошиб,Тошкентдан Самарқандга кўчиб келдик: бу ерда томарқа бор эди, асалари боқиб ҳам ризқ топса бўларди.

   Мен асалари қутиларини кўпинча Ургут, Бахмал тоғлари пойига олиб борардим. Тоғлар тепасига мина қуйилган бўлиб,подачилар, чўпонлар молларни бу хавфли ҳудудга киритишмасди. Асалари эса минадан чўчимай, нектар таширди. Мол ораламагани боис ўт-ўлан ҳам, гул ҳам сероб эди.

  Ургутнинг Қатағон деган қишлоғида чегарачи ҳарбийларнинг штаби бўларди. Ундаги аскарлар чегараларни жангарилар, нашапурушлардан ҳимоя қилиш учун навбатчилик қилишпрди.

   Мен улар билан суҳбатлашишни хуш кўрардим.

 “ Аввал бошқа зонада турардим, деб ҳикоя қилди қашқадарёлик йигит. Мина қўйилган майдонга бир баллоснинг (барлос демоқчи) сигири кириб, минани босибди. Жониворнинг  орқа оёғи узилган, ўзи тирик қолганди. Зорланиб маърайди, денг жонивор. Эгаси: олиб бер, ҳеч бўлмаса сўйиб еймиз, дейди.

  Бундай қилишим мумкин эмасди. Тошкентдан мутахассис келиб, схемага  қараб, олиб бериши керак эди. Ҳалиги одамнинг аёли жанжал кўтариб, гирибонимдан олди. Кейин, хавфсизлик учун, мени у ердан олиб, бу штабга ташлашди.Командиримиз  фарғоналик; жуда яхши одам: фақат аскарлармас, қишлоқдагилар ҳам яхши кўришади...”

   “Ҳарқалай, одамлар адашиб, паласага ( мина ётқизилган жойлар) киришмаятими”, тергаб қўяман.

   Аскар дудуқланиб қолди. Тушундимки, бу ҳақда гапириш ман қилинган.

  Лекин қишлоқ подачиси ҳеч нимани яширмас, билганини гапириб берарди.

    “Ўнинчини битирган болалар тоққа сайрга  чиқишган. Бир йигитчанинг ёнида кўнгил қўйган қизи ҳам бор экан денг; ёнбағирда очилиб турган лолани кўриб, ҳалиги бола ўша томонга югурган; қизни хурсанд қилмоқчи бўлган, шекилли...  Бир маҳал денг, бомба гумбирлаб, ҳалиги йигитчани улоқтириб юборган.  Буни кўрган қиз уни қутқараман деб, ваҳима билан дод деганча, ўша томонга югурган, локинда у ҳам ажалга гирифтор бўлган.

 Тумонот одам тўпланди: обком, райком, военнийлар... Ичкарига киргани қўймайди. Қиз билан йигитчанинг оналари фарёдига чидаб бўлмайди: қавмлари зўрға ушлаб турибди. “Қўйворинглар, биз ҳам болаларимиз ёнида ўлайлик,”  деб талпинишади, бечоралар.  Йиғламаган одам қолмади. Гўрков ҳам йиғлаб-йиғлаб, ёнма-ён гўр қазиди.”

   “Ёзиб қўйибди-ку,  “мина бор”, деб; кўришмаганми, сўрайман ўзимнинг ҳам ўпкам тўлиб.

  “ Буларни кейин ўрнатган. Аввалгиларини иморат қиладиганлар  суғуриб кетган: арматураси билан тунукаси асқотган бўлса керак. Бизнинг одамлар қолоқ...”

  Кўз ўнгимда ҳамон ўша бахтиқаро йигит билан қиз гавдалаётганлиги боис, юрагим зириллаб, бошқа савол бермайман.

   Лекин тағин бир тафсилотни айтмасам бўлмас.Ажал  тасмаси  сойликдан ўтган бўлиб, нари томонда тожиклар, бу томонда ўзбеклар қишлоғи бор экан. Бу одамлар йиллар  давомида қуда-қудағай бўлиб, жуда аҳиллашиб кетишган экан. Энди эса тўй-марака,  жанозага  боришнинг  иложи бўлмай қолибди.   Ажал уруғи қўйилгандан кейин ҳам ўша баланликка чиқиб, жаназага ёки тўйга чорлашаркан, албатта.  Аммо...Бирнеча қадам наридаги қишлоққа бориш учун Тошкентдаги элчихонадан рухсат олиш ва ўн кунлаб навбат кўтишга тўғри келаркан. Лекин, бора-бора ҳийласини топишибди. Ҳар иккала қишлоқ йигитлари баландликдан туриб,  катта катта тошларни юмалатишибди. Паласадаги ажал ўралари бирин-кетин портлаб,  тор ва хавфли сўқмоқ очилибди: борди-келди изга тушибди.

   Бу – қоидага зид бўлса  ҳамки, боя биз тилга олган фарғоналик командир (Мамажон)  бағрикенглик қилиб, индамай қўяқолибди.

   Кейинроқ, Мамажон билан ҳам танишдим.Ҳамиша кулиб турадиган, қоматбаланд, дилкаш йигит экан.

 “Амаки менга шу асалари боқишни ўргатинг, ҳарбийдан қайтсам, ари боқаман”, деди биринчи учрашувда.

Ўзи ҳақида ҳам бор гапни яширмади.

   Ойша деган қиз билан бирга ўқиб, унга кўнгил қўйган экан. Ойша месхетилик туркнинг қизи бўлиб, хушқомат ва сулув экан.
  (Уни тарифлаётганда йигитнинг кўзидан ўт чақнагандан бўларди). Хуллас, тўйлари  бўлибди, бир йилдан кейин ўғилчали ҳам бўлишибди. Шу орада Фарғонада жанжал бошланибди. “Қайнотангни уйига  ўт қўйишди”, дебди биров. Югуриб борса, уй ёнаётган, уч тўртта  таниш-нотаниш киши қайнатасини дуч келган жойига, дуч келган нарса билан ураётган экан. Мамажон ҳам бир арматурани суғуриб, ҳалигиларни бир бошдан қонга булайверибди. Шунда кимдир: “Каримов келяпти!” деган экан, ҳалигилар тумтарақай бўлишибди.

   “ Лекин Каримов келмади, дейди  Мамажон  ўша дамларни ғамгин эслаб, аммо туркларни ақтобусларга солиб, Россияга жўнатишди. Ойша ҳам ўғлимни олиб,улар билан кетди. Роса зорландим - бўлмади...”

   У ўксиди, далда берган бўлдим. “Улар Россиядан Португалияга кўчиб кетган экан. Адресини топиб, хат ёздим.”

   “Жавоби келдими”, шошилиб, унинг сўзини бўламан.”Ойша ўғлим билан тушган суратини ҳам юборибди: эртага олиб келиб, кўрсатаман. Ўзимга ўхшайди. Мен уларни, албатта, олиб келаман. Ойша қаҳр билан: “У жойларни елкамнинг чуқури  қўрсин, ўзбеклар ёмон одамлар” дебди. Бу ўзининг гапи эмас, аламзада қавмларининг сафсатаси. Бориб, албатта, кўндираман, У менга ишонади, гапимга қулоқ солади”...

   Мамажон худди монолог айтаётгандек, ишонч билан анча гапирди. Биз тез-тез учрашадиган бўлиб қолдик.

   Бу орада Тошкетга боришимга тўғри келиб қолди.  Самарқандга кўчиб келишда анчайин шошилганимиз боис, талай заруратлар: либослар, китоб-дафтарлар қолиб кетган экан.

   “Қутиларга кўз ташлаб қўйинг, мен бир икки кунда келаман”, дедим Мамажонга, кетиш олдидан.

   “Хавотир олманг, деди у, зарур бўлса навбатчи ҳам қўяман.

   Тошкентда узоқроқ туриб қолдим: болаларнинг мактабларидан справкалар олиш, прописка ташвишлари  чўзилиб кетди. Бунинг устига, ишхонадагилар, ёзувчилар  билан учрашувлар сабаб бўлиб ўн кун қолиб кетдим. Қайтиб келгач, бир кун уйда туриб, эртаси “Жигули” рулини Қатағон томон бурдим.

 Бу ерда ҳеч нарса ўзгармагандай эди: арилар ажал полосасидан бол ташишида давом этарди. Рамкалар асалга тўлгани учун ўша куни янги мумпардалар қўйдим. Ва Мамажонни қумсайбошладим; уни Тошкентда ҳам кўп эслагандим. Аммо ундан ҳамон дарак бўлмаётганили, дилимни  ғаш қилабошлади.

  “Командирларинг шу ердами, айтинг бир келсин”, дедим таниш аскарга.

   У дудуқланиб,жўнаб қолди. Жавобидан ҳеч вақо тушунмадим.  Кейин ўзим штаб томон йўл олдим.

   “Мамажонни айтиб юборинг, дедим эшик олдида турган дарбонга.

   “ У киши йўқ” деди аллақандай надомат ва андиша билан.

  “Кетдими?”

   “ Йўқ, ўзини отиб қўйди.

   Бошқа савол беришга мажолим йўқ эди, деворга суяним қолдим.

   “ Ўлигини қишлоғига олиб кетишди”, деди сўрамасам ҳам.

   Ўша ўқ менинг ҳам юрагимни тешиб ўтганидан бўлди хаёлимга, эшик чорчўпига бемажол суяниб қолдим. Бошқа савол бермай, палаткамга  қайтдим.

   Тафсилолар бундай бўлган экан.

  Тожиклар яшайдиган қишлоқда  бир ҳаннот, қўли қон  жиноятчи бор экан. Ўша ярамас ишнинг жирини бузиб қўйибди. У  шериги билан  бу томонга ўтибдию, подачига тўппонча тираб таҳдид қилибди. Сўнг, бир эчкини  бўйнидан боғлаб, ҳалиги  йўлак томон судрабди. Шериги подадаги бошқа молларни эчкининг ортидан ҳайдабди. Хуллас, бутун қишлоқ подасини нари томонга ўтказиб, тўғри молбозорга ҳайдаб борибди, арзон гаровга  сотибди.

  Тўполон бошланибди. Тошкетдан генераллар келишибди. Райком, обком, прокурор... деганларидай. Аммо уларнинг бирортасига у томонга ўтиш  ҳуқуқи берилмаган экан.

  Ҳамма айбни Мамажонга юклашибди. У командир сифатида бу йўлни беркитиши ёки юқорига хабар бериши керак эканда.

   Эртаси уни қамоққа олиб кетишмоқчи бўлишганда, тўппончасини олиб...

 

    Тожикистон ҳукуматига ёзилган шикоятнинг жавобида, ҳалиги жиноятчи Кореяга қочиб кетганлиги, аммо интерпол уни излаётганлиги ёзилган экан.

   Хуллас, шунақа гаплар...

  Лекин бизда бу гапларнинг бари сир тутиларкан.

 

  Қўшни Тожикистон матбуоти бор гапни ипидан-игнасигача ёзиб борганидан хабардорман.

  Тожикистон Қизил Ярим ой жамияти Суғд вилоятининг масъули Ихтиёр Бобожонов ёзади.

” Ўзбек-тожик чегарасидаги инсон ҳалокатига олиб келган дастлабки ва даҳшатли портлаш  Исфара туманининг Қизилпилол қишлоғи яқинида юз берган эди.2000 йилнинг ёзида уч аёл ва уч қизалоқ    чегарадаги тоққа ўтин тергани боришиб, минага дуч келишади. Икки аёл ва икки қизалоқ ўша заҳоти ҳалок бўлади.  Ўшанда бутун республика сесканиб тушганди.

  Шундан сўнг ажал домига учраганлар орасида аштлик Бахтиёр Сафаров, исфаралик Соҳиб Олтмишев, невфтободлик Қанибек Қамчиев ва бошқаларнинг номлари қайд этилган; ўтган ўн йил давомида 75 киши  вафот этган, 70 киши ногирон бўлиб қолган экан, лекин уларга моддий ва маънавий зарарни қоплашни иккала республика масъуллари ҳам гарданга олмаётган экан. Ажали етган отлар, қорамоллар, ёввойи айиқлар ҳам анчагина экан.

   Тожикистон ҳукумати Бирлашган Миллатлар ташкилотига мурожаат қилиб, ерга мина кўмиш халқаро қонунларга зид эканлигини, бу ҳолга барҳам бериш зарурлигини таъкидлаб, ёрдам ҳам сўраган экан, аммо натижа бўлмабди.

   Мадомики, Тожикистондан салкам юз киши ўлиб, етмиш киши ногирон бўлиб қолган экан, бизда ҳам фалокат кўлами бундан кам бўлмаган. Қурбонлар сони Андижондаги майдонда отилганлардан оз эмас! Ҳар иккала томонда ҳам асосан чўпонлар. саёҳатчилар, йўловчилар, асаларичилар кўпроқ ажал билан юзма-юз бўлишган.Аммо бирорта жангари ёки наркабарон зарар кўрмаган экан.

  Ваҳоланки бу ажал майдони учун миллиардлаб маблағ сарфланган.

  Буларнинг бари севгилисига гул олиб бераман деб баландликка югурган йигит ва унинг ортидан фарёд чекиб чопган ўша қиз; фарзанди ва севгилисини олиб келиш орзусида  ёнган Мамажоннинг бир томчи қонига арзимас эди!

   Ҳарҳолда хотира ёдгорлиги ўрнатилиши керак, қурбон бўлганларга!  Ғирром сиёсатнинг қурбони бўлган ўзбек билан тожикка!

   Айбдорларнинг номи ҳам сир бўлиб қолмасин!

 

    Тан олмоқ керак,  қуролли жангарилар дастлаб Узун, Паркент туманларига киришди. Улар  ўн-ўн беш кишидан иборат ўзбек болалари эди. Бу шўрликларнинг бари отиб ташланди.

  Минглаб километрли масофага мина  ётқизишдан кўра тиканли  сим тортилса, чегарадаги армия кучайтирилса, ўринли бўлар эди, дейишди, бу соҳанинг билағонлари. Билмадим...

    Тожикистонликлар Шавкат Мирзиёевдан беҳад миннатдор эканликларини яширишмайди. Ўзбекистон президенти биринчилардан бўлиб, Тожикистонга расмий сафар қилганлиги,  Исмоил Сомоний ҳайкали пойига гулчамбар қўйганлиги, чегарани миналардан тозалашга кўрсатма берганлиги ҳақиқий қўшничилик хислати эканлигини таъкидлашади.

   Дарвоқе ажал учоқлари шошилинч тозаланди. Аммо шунга  қарамай, ўша ҳудудни кўпчилик  Чернобил дейишга кўникиб қолган. Бунинг устига обдон тозаланмаган. Надоматлар  бўлғайки, баъзида машъум мина овозлари янграб қолади.

    Зеро, шернинг ўлиги ҳам қўрқинчлида...

         Нусрат Раҳмат        20 02 2022