среда, 11 декабря 2019 г.

"БЕШ ҲИКОЯ"

  БАФУРЖА ВА ХОТИРЖАМ БЎЛСАНГИЗ, "БЕШ ҲИКОЯ"НИ ЎҚИШИНГИЗНИ МАСЛАҲАТ БЕРИБ ҚОЛАМАН.  ФИКР БИЛДИРИШНИ ҲАМ УНУТМАНГ.
 (Мои документи"даги мундарижадан изланг)

ҲОДАРВЕШ ШАМОЛИ


      Ўтаётган (2019)йилда икки дўстимдан жудо бўлдим. Булар Миршариф Хўжаев ва Зиядулла Нурматовлар эди.Йил охирида ажал менга ҳам чанг солди.  Жонлантириш бўлимида уч кеча кундуз ҳушсиз ётганман. Аммо насибам бор экан...Миршарифнинг асаридан парча эълон қиляпман

 МИРШАРИФ ХЎЖАЕВ «ҲОДАРВЕШ ШАМОЛИ»

…1962 – 1963 йилларда Бухородаги Биҳиштиён қабристони бузилгани, унинг тупроғини “ўлчаганим” хусусида ёзгандим. Ислом оламида Мадинаи мунавварадаги Жаннатул Бақия, Маккаи мукаррамадаги Жаннатул Муалло қабристонларидан кейинги ўринга даъвогарлик қилган Самарқанддаги Чокардиза қабристони ҳам 1948 йилда текисланиб, аҳолига уй-жой қуриш учун ажратиб берилгани, бу ҳақда камина, кейинчалик, Республика телевидениеси орқали чиқиш қилганим тўғрисида эслатган эдим.

"Facebok" - ИЖОДКОР МИНБАРИ



         

      Мазкур ижтимоий медиа-сайт давра суҳбатларимиз учун зоҳирий  юмалоқ столга, ўртада ёйилган дастурхонга ўхшаб қолди. Уни очиб, ғойибона, лекин  қадрдон дўстларни қидирадиган, янги, радикал ва ноёб фикрларни ташналик ила  излайдиган  бўлиб қолдик. Шоир ва ёзувчилар, журналист ҳамда публицистлар учун энг ўнғай минбарга айланди у. Тасаввур қилинг: сиз янги шеър, ҳикоя, мақола ёздингиз. Уни феесбукдаги саҳифангизга жойлаштиришингиз заҳоти дунёга тарқалади.  Ҳеч қанақа цензура ёки муҳаррирдан чўчимай, андиша қилмай дилдаги гапларни изҳор этаверасиз. Феесбук давлат чегараларини тан олмай, миллионлаб жаҳон халқларини  бирлаштирди. Ҳар  бир ҳудудда ўз забони, урфияти, савияси билан мулоқот  қиладиган бу воситанинг имкониятларини санаб адоғига етолмайсиз.

ТУРКИЙ ҚАВМНИНГ ФОРСИЙ ТИЛИ


                   ТЕМУРИЙЛАР  ЗАМОНИДАГИ  ЗАБОН
                                                  
              
 
    Амир Темур, ҳеч шубҳасиз, туркий қавмдан.
    Аммо темурийлар эпохасида расмий тил форсий бўлган.
 
 Амир Темурнинг узугига форс-тожик тилида “Рости- расти” деб битилган. Буни: “Тўғри бўлсанг, етасан муродга” деб таржима қилса ўринли бўлади, назаримда.
   Соҳибқироннинг фаранг қироли Карл олтинчига ёзган ва айни пайтда Самарқанддаги Улуғбек музейида сақланаётган ( уни Ислом Каримовга Франциянинг собиқ президенти
туҳфа этганди) мактуби бугунги тожик адабий тилига яқин туради.

вторник, 10 декабря 2019 г.

ГУЛГИР



 
  
  Сўзангарон маҳалласида яшайдиган бу гулгир ( тожикча – томоқдан олувчи) ҳақида кўп эшитгандим, унинг авлодлари ҳам шу касб билан шуғулланишганини билардим. Ҳар гал набираларимнинг томоғи оғриб, меъдаси бузилса, келинларим ўша аёлникига йўл олишарди. Қайтиб келишганда, бола анча тетиклашганига гувоҳ  бўлардим. Лекин шунга қарамай, бу аллақандай алдам-қалдамдай бўлиб туюлар, болаларни яхшиси, докторга элтиш зарур деб тайинлардим. Улар эса бош силкиб маъқуллаган бўлишар, аммо ўз билганларидан қолишмасди.

БИРЛАШГАН ЎЗАР




    Миллий масалада ёзиш  жилла серғалва, хавотирли. Илмий ва амалий жиҳатдан бот-бот тасдиқланган, жаҳондаги барча википедия ва энциклопедияларда эътироф этилган ҳақиқат ҳам, гоҳида кимнингдир жаҳлига сабаб бўлиши мумкин. Чунки ҳар бир банда ўз миллатини дунёдаги энг қадимий, доно, номдор деб ҳисоблайди. Бу борада фактлар, далиллар топади ёки ўзи ўйлаб топади. Гоҳида эса, миллатга меҳрдан кўра  миллатпарвар бўлиб кўриниш  олдингги маррага чиқиб қолади.

ҚЎЛДА ҚАЛАМ БИЛАН




                              

                                                 Мунофиқлик
   Вилоят газетасида ишлаганимда руҳий касалликлар шифохонасидан тушган шикоятни текширгани боргандим. Ҳовлидан ўтиб кетаётганимда, юқори қаватдан бир қиз менга мурожаат қилаётганини фаҳмлаб қолдим ва хавотир аралаш унга қарадим. У менга нафрат билан қараб турарди
    Болтавой, сан номардлик қилдинг, деди у.– Мени алдадинг! Сочларимни силардинг, қара, ҳаммасини олиб ташлашди.
   Болкондаги қиз-жувонлар бир хил либос  кийган ва ҳаммаларирннг сочлари олинган эди. – Бир кунмас-бир кун мени излаб келишингни билардим...
  Мен ҳижолат тортдим, негадир хавотирим ошди ва қадамимни тезлаштирдим.
  Бош врач ўринбосари билан шикоят хати юзасидан гаплашаётганимда, жиккакроқ бир эркак келиб, менга сўз қотиб қолди.
  – Ака, одамлар бу ерни жиннихона дейишади. Бу – нотўғри. Биз руҳий касалмиз. Хотиним биринчи кечада ўзини осиб қўйди...
  Врач уни жеркиб, ҳайдаб юборди.
  Аслида, шикоят – шифохонадаги жуда ночор аҳвол ҳақида эди ва бу ҳақда газетада чиқиш қилгандим. Аммо йиллар ўтган бўлсада, балкондаги қиз билан жиккак эркак кўз ўнгимдан кетмайди.    Табиийки, қиз мунофиқлик қурбони бўлган; уни қайбирам бетамиз бола алдаган. Жиккакка келин бўлиб тушган қиз биринчи кечаёқ жиннига қўшиб қўйишганини фаҳмлаб, жонига қасд қилган. Бечора келинчакка маҳалла куй, қўшнилар мунофиқлик қилишган – бўлажак қуёвнинг руҳий касаллигини яширишган.  
                                      
                                         Ташналик
   Бундан қирқ  йиллар муқаддам Шофирконга Аму-Бухоро каналидан илк бор сув келганига гувоҳ бўлгандим. Канал соҳилларида тўпланганларнинг сон-саноғи йўқ эди. Боласини кўтариб олган аёллар, муйсафидлар, сипо кийинган амалдорлар...
   Зарафшон дарёсидан сув келмай қолганлиги боис, бу одамлар ташналикнинг ҳамма азобларини бошдан кечирган эдилар. Қўл ювмоқчи бўлишса, бирорта ниҳол ёки экин тубига боришарди. Бир томчи бўлса ҳам шу ниҳол ёки экин намдан баҳра топишидан умидвор бўлишарди. Ҳар қадамда сарғайган дарахтлар, қовжираган экинлар дилингизни хуфтон қиларди.
  Бир маҳал қийқириқлар бошланди. Янги каналда бўтана сув кўринди. Бобойлар қурбонлик учун етаклаб келган қўйларини канал соҳилларида сўйишни бошлашди. Ўсмирлар шодон ўзларини сувга отардилар. Катта ёшдаги эркаклар ҳазил-мутойиба билан бир- бирларини сувга итаришар, қувончларини яширишолмасди. Бир кампир  қаршимда тўхтаб, мени дуо қилакетди.
  – Илоҳим  умрларингдан барака топинглар, омборларинг донга тўлсин, худои таоло насибаларингни сувдай  сероб қилсин...
  Бу онахон каминани канал қурувчиларидан бири деб ўйлаган бўлса ажаб эмас.
   Мен  репортажни тайёрлаш учун қайтганимда ҳам бу ерда шоду- хуррамлик давом этарди.
   Халойиқнинг бундай беҳад сарафроз бўлганини қайтиб кўрмадим.
 
.Оқарму оқмасму Жилвон ариғи.
 Қуриди деҳқоннинг мошу тариғи,
 Жилдираб оқсада кўзим ёшидек
 У билан оқармас юзим сариғи.
 Садриддин Айний Бухородаги қурғоқчиликлар ҳақида шундай ёзганди. Ҳозир Самарқандда ҳам қурғоқчилик. Зарафшон дарёсидан бемалол кечиб ўтиш мумкин. Бизнинг Самарқанд туманимизда ҳозиргача ариқларга сув келгани йўқ. Томорқачилар, фермерлар аҳволига киши ачиниб кетади. Бу табиий офат бўлса керак.
  Бу борада сиз томонларда аҳвол нечук? Чорвоқ, Каттақўрғон, Пачкамар ва бошқаларда сув запаси қай  миқдорда. Дарёларда сув нормадан қанча паст. Бу ҳақда билишни истар эдик.