среда, 29 декабря 2010 г.

МОСКОВДАН НОМАЛАР. № 8

Аниқ эсимда турубдур, ўтган чаҳоршанба раста кезиб юрур эрдим, бети ҳабашдек қап-қаро, локинда сочлари аппоқ бир жўги заифа (алар сиган деюрлар) бандага рўбарў бўлиб, дедики: қўлунгни берсанг, кафтингга кўруб, омаду ноомадингни айтиб берур эрдим.
Буларнинг мўлтони фолбинлари ҳам ўзимизники мисол хира пашшадур. Дедимки, манга ором бер ва йўлумдан кет, фолга зинҳор ва зинҳор бовар қилмасдурман. “Ишонмасанг ҳам ихтиёр ба дасти Бахтиёр, деди ул хотунча, аммо суханимга қулоқ тутсанг бас.” “Гапур.” “Сан Ўзбакистондан келган.” “Тўғри,” иқроримни изҳор қилдим. “Бу жойдаги жўра-ю, қавмлардан хабар олмоқни мақсад-муддао қилгансан.” “Иби, топдинг,” дедим андак ҳайронлик ила. “Андоқ ўлса, эмди қўлунгни бер, қолғон қизиқларини гапурурман.” Рози ўлуб қўл узотдим. У кафтимга боқиб фол бошлади. “Вай-бай, деди, санда гап кўп ва қайбирини, қандоқ баён қилмоқ манга жумбоқдур.” “Гапур, гапур”, бир рубл берурман,” дедим хоҳишим ошуб. “Бадаз нақ бир ҳафта ҳаётингда бисёр қизик воқеа бўлур. Боз экки рубл узот, шунда гапирурман,” деди шайтон. Ман айтгонини узотдим. Заифа давом берди. “Ҳафта ўтмай бисёр боақл, нозанин жувон бирла танишурсан ва ани севиб қолурсан..” “Қоч-е, дедим қўлумни тортиб, эмди эликка кириб миям айнийдурми? Ман жинними? О ўттуз йиллик тоат-ибодатим кўюрму, Самарқандда хотун, бала-чақа, дегандак”.
Боз йўлда давом бердим. Аммо фикру-зикрим хуноса жўгининг фоли бирла банд ўлди. Лаппи рост чиқмасун, деб хавотир ҳам олдим. Шу-шу кун санайдурғон, хушёр турадурғон ўлдум. Ҳафта ўтди ва фолбинни хаёлимдан қарийбки фаромуш қилдим. Чаҳоршанба, панжшанба, жума ўтуб, шанба бегоҳи ўтуруб эдим, ногоҳ бир заифа чой кўтариб кирди.
Бу жувонни аввол кўрган эрдим, навбатчилик қилур эрди ва магарам хотирам панд бермаса, ҳафтада бир-экки келур эрди.
Анга таъриф берудурғон ўлсам қирқ ёшларнинг нари-берисида, сочларинин сариқлиги асл уруслигидан далолат, аппоққина, на ариқ ва на семиз, валек бисёр-бисёр хушфеъл, хушсухан эрди. Дилим нимагадур “жиз” қилди ва фолбин заифани эсладим.“ Тақсир, деди, бадаз салом-алек, ман сизга чой келтурдум. Сиз - осиёлик мўминлар кўк чойни бисёр хуш кўрурсизлар.” “Буни қаёндан билурсиз”, савол айладим, андак табассум ва хоҳишмандлик ила. “О, ман ҳам Ўзбакистонлик – Оҳангаронда туғулганман. Тошканда ўқуган эрдим. Бир муддат муаллимлик қилдим, бадазон газитда ишладим. Ўзбекка теккан эрдим, бечорани ўлдуриб кетдилар. Кун кўрмоқ душвор ўлди ва ман кўдагимни кўтариб Масковга келдим.”
Разм солсам, гаплари дилдан. Шу алпоз гапзанон қилдук. Ана ақлу идрок, ана диду фаросот, дейман ўзумча, анинг гапларини тарозуга тортуб. Жувоннинг лаблари андак бўёқ, қошлари салгина сурма кўргани боис хушрў бўлиб кўринур эрди. Бизни аёллар бир умр мол-ҳол, бала-чақа деб пардоз қилмаслар ва бу хатодур, фикр қилдим ўзумча. Исми шарифи Мария эконлиғини, аммо раҳматли эри Марям деб атағонини ҳам ёшурмади.
Бундаги юмушлари, тириклик тарзини савол айладим. Ул шукри худо қилди. Ялғуз қизи бирла рўзгурзонлик қилмоғини, экки жойда ишламоғини гапурди. “Бир кўрушда сизга меҳрим тушди, раҳматли эримга бисёр ва бисёр монанд эркансиз.” Бу сухан каминага ёғдак ёқди. “Ман ҳам ул ҳафта сизни кўруб, фариштасифатлигингизга бовар қилган эрдим, экки бор тушумга ҳам кирдингиз” ўзи кечирган бўлсин-у, жилла ялғонни қўшдум.
Дигар гап бўлмади. Аммо шаби дароз ўйқум келмай, ани фикр қилдим. Бай-бай, либослари қандоқ зебо, бақ-бақалари аппоқ, хушбўй исларини ман гапурмай, сиз эшитманг..Эй Худо, ўзунг кечиргил.
Тун ўтуб, заифа боз келди ва андак ўзумни йуқотмоқдан бери бўлдум. “Ман чойнакни олғони келдим,- деди, ўша ширин такаллуф ила. Эмди бадаз ҳафта келурман. Соғ бўлунг ва кетиб қолманг,”
Анинг ижозати бирла тилифонини ёзиб олдим.
“Бандасининг ўнг елкасига Раҳмон, чап елкасига шайтон турур, деган эрди, ўша - фоҳишанинг бағалида бандаликни бажо келтириб қўйғон имом-хатибимиз, Раҳмон сани тўғри йўлга солур, шайтон аксини қилур.”
Фикр қилдимки, ман андак шайтон вас-васасига тобе бўлдум ва эмди ҳушумни йиғмоғим жойиздур. Боз фикр қилдимки, нечун Қуръони Каримда тўрт хотунга ижозат воқе. Не-не буюк зотлар ўндан зиёд хотун, канизак олғонлар. Зеро Калвак ҳам аларнинг авлоди-ку! Бирор шинос мўмин-мусулмон хабар топмайдурғон, бегона шаҳарда андак кўнгилхушикка йўл берсак, осмон узулуб ерга тушурму?!. Бунинг завқу- шукуҳи баҳад-ку! Бобур ҳазратлари ёзадиларки: “Айб этма, эй рафиқ” Бу зоти бобаракотнинг ҳам хотунчалари якка-ялғуз бўлмагандур.
Ўйга сим қоқиб, хотунга ширинсуханлик қилдим, сиҳатлигимни дедим ва бисёр зарур юмушлар кўпайғони боис боз бир муддат қолмоғимни гапурдим. Соддадил заифам ишонди.
Тушумда бисёр баланд тоғ эрмиш. Марямхон анинг юқорисинда турур, ғарибни чорлар, ман ул парипайкар сари иштиёқ ила интилиб турғон эканман. Марямхон ноз, ишва бирла бесабр даъват этар эркан. Бир маҳал ҳов қуйига назар ташласам, хотуним балани кўтариб, манга ишоралар қилур эрди. “О дадаси, деркан, сиз девона бўлдингизму? Нима бу? Қариликка йўрғаликму?”
Бадазон ўйғониб кетдим.
Раҳмонга қулоқ берурманми, шайтонга ва тоғнинг нақ белида қанча сана турурман, ўзумга ҳам аён йўқ. Буни Яратган билур ва биз пешонада борини кўрурмиз.

Калвак МАХСУМ,

Москов,
Хижрий 1431,
мелодий 2010, Паланг
йили,
Зулҳижжа, бегоҳи шанба

битдим
ва
қўл қўйдум.

воскресенье, 19 декабря 2010 г.

МОСКОВДАН НОМАЛАР. № 7

Кўча кезар эрдим, бир маҳал кўрдумки, аламон якчанд қизил ялавларни бардор-бардор қилиб, саф тортиб юрур ва аларнинг кети кўринмайдур. Ё навзанбиллоҳ, тушумми, ўнгум: сафнинг пеш қаториндағилар доҳий Ленин, Сталин суратларини кўтариб олғон эрдилар. Ёзувларни ўқудум: “ Яшасун коммунизм!” “Дунё пролетарлари бирлашинглар” ва дигар. Лоп қилиб, ёдимға балалигим тушди.
Ийд кунлари Регистондан парад ўтур эрди, аҳли шаҳр худди шундоқ ялавлар ва шиорлар тутур эрдилар. Алар ҳам Ленин, Сталин бирла экки серсақол бобойни суратини олиб ўтур эрдилар. Ва роҳ-бароҳ “Яшасун! Яшасун!!!” деб авоз берур эрдилар.
Ҳайрон қолдимки, Московда ҳозир ҳам шундоқ йўл тутур эрканлар. Ҳайратим ҳамда завқим чандон авж олиб, алар бирла ёнма-ён йўл босдим.
Аламон бир майдонга келиб, тўхтади. Бадазон авози бисёр дағал бир мардак минбар миниб, гап бошлади. Кўп суханини чақмоққа фаҳмим ожизлик қилди, аммо ўтган замон бисёр яхши бўлғонлиғини таъриф қилди. Нон фалон, сариёғ фалон пул эрди, яъни бисёр арзончилик замони эрди, деди.
Юраги отнинг калласидак чоғи, бу ҳукумат борини расво-ю радди қилди, деди баччағар зарра чўчумай. Бад ғала-ғавур қўбди, минбар аҳли эҳтиром кўрсатиб, роҳ бердилар ва минбарга...ё навзанбиллоҳ, ўнгумму, тушум доҳий Сталин чиқдилар.
Дилим фаҳмлаб турубди, сиз бовар қилмаябсиз, бу авсар Калвакнинг кўзига инсу-жинс кўрунган, ё шўрлук девона бўлган, деган хаёлдасиз. Бисёр бад кўрганим қасамхўрлик, аммо ялғон гапурсам, майли шу хобгоҳим чаппа бўлсин-у, ман такка қолай.
Эмди доҳий Сталинни салобатларини билурсиз. Мўйлабларини аста тоб бериб, оғур қадам қўйуб чиқдилар.
Бир замонлар калхозимиз ҳам, мактабимиз ҳам шу зотнинг номларида бўлуб, экки жойда ҳайкаллари муҳайё эрди. Идора рўпарўсидаги ҳайкал, шу шапкалари, шу либослари бирла қўл узотиб турур эрди. Аммо таажжуб этардикки, доҳий не боис қиблага ишора қилмай, Тўлқуни тўқумнинг ўйини кўрсатур. Мактабимиздаги ҳайкалларида белдан пастлари ҳам, қўллари ҳам йўқ эрди ва мардуми нохонда бундан таажжуб этарди.
Қисса кўтоҳ, доҳий Сталин минбар минишлари билан аламон жимиди. Шивир-шивир қилдилар. У киши хатман дона-дона қилиб, зеру-забарни жойига қўйуб гап бошладилар.
“ Иншоллоҳ, биз шўролар давлати ва боз ҳукуматини қайтадан бунёд этурмиз. Сарҳадларимиз бо тағин буяғи Афғонгача, буяғи Оврупо киндигигача борадур! Шундоқ боқудрат мамлакатни барбод этганлар қонун олдида жавоб берурлар! Биз боз мактаблар, духтурхоналарни бепул қилурмиз! Яшасун ишчи-деҳқон фирқаси!”
Одамлар “Яшасун! Яшасун!!!” деб авоз кўтардилар.
Доҳий Сталиндан кузумни узмайманг, денг. У иши ўтурдилар. Башқаси чиқди. Бу юзунг қурғур бетамиз сасиди. “ Ўзи нима гап? Москов Осиёдан келғон японғи ясонғи саҳройилар билан тўлуб кетди. Қандоқ ночор, нобарор ҳукуматки, бу чиркинакларни чиқориб пеш қилмайдур?! Далой, далой”
Во занғар, ифлос. Ҳиқилдоғинг кесилгур! Машойихлар демишларким: эгри мўридан тўғри тутун чиқмайдур! О сан ҳароми ўйлаб кўр – бозорларингни алар фаровон қилсалар, ўй қуриб берсалар, мошин ҳайдасалар...шу бўлдими яхшиликка ямонлик. Ўзунг майнўшлик ила банд ўлсанг. Ҳамшираи зорингни кўрай сани...Фикр қилдимки, бобомиз Сталин шу дам анинг оғзига урурлар. Аммо ул зоти олий ўша вазминликлари бирла ўтурдилар.
Бир маҳал денг, Сталин жойларидан туруб, панага ўтдилар. Тикилиб турдим. Воажаб, у киши уяқ-буяққа ўғрунча қарадилар-у мўйлабларини узиб олдилар. Бадазон сочларини ҳам бир ҳавуч қилиб олдилар, либосларини янгиладилар. Қарасам бинниси қизорган бир урус. Вой, хуноса, вой сани бетингга аёғим, дедим. Шундоқ ҳам алдайдурми одамни. К...фурушни андоқ нафратладимки, ҳадди йўқ
Хонамга кайфияти тирриқ бўлуб қайтдим.

Калвак МАХСУМ

суббота, 11 декабря 2010 г.

МОСКОВДАН НОМАЛАР. № 6

Эшитдимки, шаҳар илкиндаги деҳқон бозорда якчанд бародарлар тижорат бирла банд эрканлар. Рўзи чаҳоршанбе, бисмиллоҳ деб ул тарафга равона ўлдим. Такси тутғон эрдим, соҳиби хўжа аҳрорлик тожик бала чиқди. Гапзанон қилиб бордик. Якчанд сана бул шаҳарда шу юмуш бирла бандлиғини боз анинг шарофатинда рўзғор тебратиб турғонини изҳор қилди ва каминани даме ўтмай бозор эшигига рўпара этди.
Ё, навзанбиллоҳ! Бу Масков бозорими ё Ургутнинг Жумабозори?! Боре одамлар, яъне даллолдан - ҳаммолгача, қаравулдан - фаррошгача ўзимизнинг мусулмонлар бўлуб, алар ўзбеки ёки тожики гапурурлар эрди. Якка-якка қалтироқ урус кампирлар, инчунин кафкозликлар ва диган ғайридинлар ҳам воқе эрдилар.
Раста аралаб борадурғон маҳалим, ногоҳ Ғиёсбойтойни кўруб қолдим ва бисёр сарафроз ўлдум. Ул мусофир ҳам бағр очиб келди.
Бу қиёмати бародаримнинг асли номи Ғиёсбой, аммо қайси кун мўйлаб қўйди, мардум Ғиёсбойтой деб атайдурғон ўлди. Боз бир лақаби , Жўражондур. Ким биланки, гапзанон қилди, каттами кичик Жўражон деб гапирур. Калхоз маҳали амалдор эди. Калхоз барҳам топти ва ул савдо идорасига ўтди. Аммо бу идора ҳам барҳам бўлди. Бадазон Ғиёсбойтой ноилож Москов йўлини олди.
Бадаз гарму-жўшон вохўрлик шу нимарсалар аён ўлдики, бу одам алафчафурўшлик ( уруслар зелен, деюрлар) бирла банд бўлуб, савдогарлар Ўзбакистондан кўкат келтурур ва булар ани боғча қилиб сотур эрканлар. Экки қулоч келадурғон пештахтани бир озорбойжондан қиммат-қирон ижора олғонини гапурди. Ул жойда заифа савдо қилур эрди, жуфти ҳалоли бўлса лозим. Пештахтада кўкпиёздан тортиб шибитгача, райҳондан - отқулоққача ҳар не гиёҳлар воқе бўлуб, савдо ҳам чапдаст эрди. Бу ғайридинлар алафни бамисли эчки хуш кўришларидан гаранг ўлуб, яқонгни тутасан.
– Жўражон, бултур шу ҳисобдан бир “Нексия” олдим. Бизнинг мошин Тошканд-у Самарқанддан Московда экки баравар арзон. Бо ин сабаб Московдан харид қилдим. Аммо сарҳаддан ўтишда бисёр ақча олдилар, жўражон. Икки ўн беш - бир ўттуз бўлди.
Шу фурсат денг, сўхтаси савуқ бир миршаб рўпарамга тўхтаб, на салом ва на алик : “Юз рубл бер”, деди ўзбекилаб. Боз тожикилаб ҳам қўшиб қўйди. “ Сад рубл деҳ”.
Иби, деди ўзумча, онангни ҳаққи бор эрдими манга, хотинталоқ! Аммо Ғиёсбойтой чаққонлик ила киссасидан пул чиқориб, ҳолиги муттаҳамга узотди.
– О, нимага ман учун ақча бердингиз,-сўрадим.
– Эй, жўражон, қалпоқни киссага солиб қўйунг. Бу занғарлар қалпоқ кийгандан мазахўрак бўлиб қолғонлар. Боре милисаси бисёр бадфеълдур ва дағи ҳар балога гирифтор қилурлар. Шу пул садқаи сар,- жавоб берди ул.
Боз шуни фаҳмладимки, бизнинг мардумлар миршаблар бирла кавкозликлардан қўрқуброқ рўзгурзонлик қилур эрканлар. Алар бирла ҳисоб-китоб қилмағонларнинг бошига бисёр кулфатлар ёғилур эрмиш.
- Қавушмоғимиз оқсоқ. Бўлмаса урус мамлакатида бозорчилар, биносозлар, боз мошин ҳайдайдиғонларнинг бори – бизнинг мардумлар. Алар бўлмаса, бу даюсларнинг жами юмушлари тўхтаб қолғон бўлур эрди, жўражон. Боиси: ўзлари майнўшлик бирла бандлар.
Бир маҳал денг, ногоҳ носфурушлар растасига ғавғо қўпди. Экки чапани одам ( лаҳжаси хоразми) сақол қўйган, бисёр хушфеъл кўринадурғон, художўй мусулмон мўйсафедни гирибонидан тутуб, ҳақ талаб қилур эрдилар. “ Ё навзанбиллоҳ, деюрди отахон, ман аппоқ сақолим билан шундоқ қиладурманми? Мусулмонлар, бу қандоқ бедодлик?”
Одамлар арага тушдилар ва экки хоразми надомат тортиб кетди. Таажжуб бирла Ғиёсбойтойга қарадим.
– Бу ҳожини Асрори кафт, деюрлар. Нос савдоси бирла банддур. Ўзбакистону, Тожикистондан носни қопи бирла келтуруб, майдалаб соттирур. Ургут-у, Самарқанд-у, Московда ҳам ўй-жой солдирғон. Хотун ҳам Аълло-ҳу аълам, учтадур, жўражон. Уч бор ҳаж қилди. Аммо бир бедаво касали борки, зинҳор ва зинҳон андак воз кечмас. Яъне носни кўтара харид қилиб, пул санаб берадурғон маҳал кафаки қилур. Мазмуни бундоқдур: пулни харидорға кўрсатиб, ҳаввор санайдур ва узатодурғон маҳал, морбозлик қилиб, минг рублдан ками икки юзини кафтига қисиб қолур. Кўзбайлоғуч ҳам бунинг олдида ожиздур. Магарамки, харидор олғон пулини боз санайдурғон ва камомадни фаҳмлайдурғон ўлса, “ Э, шундоқ бўлибдурми, гумроҳлик каминадан ўтибдур” деб пулни қўлга олур, киссасидан намойиш қилиб икки юз чиқориб қўшур ва узотадурғон маҳал дағи кафаки қилур, харидорни қақшатур.
Жўражон бирла гапзанон қилдук. Етти киши – зану мард кавакдак хонада ётур эрканлар.
– Топишим яхши, жўражон, аммо балалар Самарқандда, аларни кўрганимга йил ўлди,- ҳасрат қилди бояқиш.
Кетар маҳали аравача тортиб борадурғон одамға ишора қилди. Аравасига қавун, каду, тўрба ортилғон эди, ёнидағи урус кампир жеркиб йўл ишора қилурди.
– Бўлмайдурғони экки дунёда ҳам шулдур. Бу хуноса куни бирла пишқириб арава тортур, ақча топур, бад бориға майнўшлик қилур ё фоҳишага борур. Самарқандда бала-чақам бор, деб хаёл қилмас, жўражон.
Пеш аз паноҳи худо қилмоқ Ғиёсбойни тилифонини ёзиб олдим ва биз хайр-хуш қилдик.
Тушимда шўрлик Ғиёсбойтой кучук азобинда аравача тортиб борур эрди. Раҳм қилиб лаб жуфтладим: “Жўражон, юртга қайтмоқ жоиздур. Эмди зинҳор ва зинҳор йигитча эмасдурсиз. Ватанни севмоқ иймондандур.” Дебдики: “Бояд, ватан ҳам биз ғарибларни севсун.” Бадазон урус кампир авоз кўтариб, бизни саҳройи, текинхур, деб ҳақорат қилибдур. Шу фурсат денг, аравача “Нексия”га айланибдур ва Ғиёсбойтой бирла кампир анга миниб, равона бўлибдурлар.
Ҳарчандки зўр бердим, туш таъбирини фикр қилолмадим.

Калвак ибн Махсум.
Битдим: ҳижрий 1431, мелодий 2010, бегоҳи якшанба. Москов, Ғарибхона.

суббота, 4 декабря 2010 г.

ПЕЧАЛЬНАЯ ГОСТИНИЦА

Из цикла «Я из редакции»

Газета - для писателя, самая лучшая школа. Благодаря этой профессии где только человек не побывает, с кем только не встречается…
Например, во время работы в областной газете мне при-
шлось побывать в морге, психиатрической больнице, тюрьме .
Я повторяю- побивать…
Как вспомню морг – по коже мурашки бегут. Старенькое,
ветхое, приземистое помещение с обваливающейся штукатур-
кой и ненадежными кирпичами было расположено на окраине
больницы. Здание отремонтировали, стены облицовали мрамо-
ром .И все равно оно выглядело нездоровым. Одно название-
морг, обитель смерти. [Марг, с таджикского,-''cмерть''].
Покойники лежали на заржавевших никелевых кроватях, прикрытых белыми простынями, похожими на саван. И это об-
стоятельство еще глубже обостряло чувства. Сердце охватыва-
ла скорбь; ''Хранить в прохладном и темном месте ‘’… Может
вспомните, где вам встречалась такая надпись? На этикетке
минеральной воды. Всегда, когда читаю предупреждение не-
вольно вспоминается эта печальная картина.
Разного возраста, национальностей , различного рода
занятий-они здесь нашли последний приют. Здесь были умерший
от инфаркта на бюро председатель колхоза, внезапно
погибший таинственной смертью следователь, отравленная пищей девушка-кореянка, и здесь же рядышком лежали жених с невестой, неуспевшие войти под полог новобрачных. Возвращаясь из ЗАГСа,они попали в автомобильную катастрофу. Оторвалось сюзане, которым был накрыт капот свадебной машины. Плотная материя закрыла лобовое стекло. Шофер на миг растерялся и машина врезалась в тяжелый грузовик…
Слева стояли свободные кровати. Чем, интересно, занима- ются сейчас их будущие владельцы? Возможно, поднимают бокалы. Возможно, целуются. Возможно, страдают. А здесь их ждут ржавые железки…
Но, кажется мы отвлеклись. Сюда я пришел, чтобы разоб-
раться в жалобе рабочего щеточной фабрики Агзамова.
С ним встретился в кабинете редактора. Подслеповатые

глаза, крепкого телосложения. мускулистый, злой-таким-
представился мне этот человек.
- Пока не добьюсь своего- не успокоюсь,- сказал он после того, как редактор нас познакомил. Рабочий, не
стесняясь, нецензурно выразился.
- Вот этот парень пойдет с вами, разберется,- сказал редак- тор, стараясь поскорее избавиться от скандального посетителя.
- Где вы воевали?- спросил чуть позже я у него, узнав,
что он инвалид Великой Отечественной войны.
- Нигде! Не доехал до фронта,эшелон разбомбили… -он
снова выругался. – Что-то сильно ударило по глазам. Долго
лечился в госпитале.
А суть его прихода в редакцию была такова. Этот
человек обвинял санитара морга во взяточничестве и требовал
опубликовать статью в газете. Я сразу понял: с таким челове-
ком нужно быть осторожным. Он внезапно впадал в ярость и
любого обкладывал забористым, многоэтажным матом.
- Однажды огрел председателя горисполкома стулом,-с торжестве ноткой в голосе вдруг объявил он.-Трижды ходил
к нему на прием, требовал квартиру.Но он постоянно находил
какие-го причины. В четвертый раз бросил в него стул. Жаль-
не попал! А когда пришел в очередной раз оказывается,
он выписал ордер и оставил своему помощнику. Хотел поб-
лагодарить. но меня к нему не пустили. Сказали- сами пере
дадим. Получил на первом этаже трехкомнатную квартирую.
Есть у меня друг. У себя на подворье он содержит около де-
сятка овец . На каждый праздник режет одного барана. Позави-
довидовал я ему Купил десять баранов и разместил их на бал-
коне. А она с раннего утра начинали блеять - просили есть
Соседи пожаловались в горисполком. Но меня побоялись тро-
нуть. Летом балкон провонял. появились муки. Соседи написали выше стоящую инстанцию. Пришла комиссия:” На балконе нельзя держать овец!” - категорически предупредили они. Где это написано. Покажи! - возрази я им. Вобщем, дали мне коттедж.И дворовой участок есть. Там я сейчас и проживаю.
Оказывается, Агзамов написал свое заявление не в одном экземпляре. Оно было отправлено в различные учреждения. Одну из таких жалоб поручили проверить и врачу из облздравотдела…
Санитар был тощим, болезненно-бледным, беспомощ -
ным человеком
- Он нас бил посохом, - воскликнул санитар.Предупре –
ждал события, а теперь на нас жалобу написал. Проверяйте - правда все равно всплывает. Но я жаловаться не буду. Хотя у меня есть и свидетели.
Мы с врачом из здравотдела начали выяснять при -
чину скандальной истории. Как стало известно, судьба Агзамо-
ва взяла его в свои тиски: прожил с женой много лет, но не
было детей, после ее смерти того пришлось старику Тогда по
совету сотрудников он взял из дома малютки на воспитание
четырехлетнего мальчика. Мальчуган оказался очень – бойким
и шустрым.
- Я изменил его имя, - рассказывал старик, - назвал Рав-
шаном. Чтобы не был на меня слепого похожим. Равшан –значит светлый. Прекрасным мальчик был. Отводил меня
на работу, самостоятельно покупал хлеб, молоко. Эх – х!
Дорогие люди! В общественных местах и магистраль-
ных дорогах обратите внимание на люминесцентные лампы, установленные на столбах. У основания таких столбов имеются небольшие ящички, где располагаются предохранители и про-
вода. Зачастую, из –за халатности монтеров эти ящички оста-
ются открытыми.
Когда Агзамов стоял с сыном на остановке, мальчик
решил вытащить такого ящика предохранитель. Его тут же
поразило током.
- Равшан умер у меня на руках, - печально сказал ста-
рик, - а вскоре и я потерял сознание. Когда пришел в себя, ребенка, оказывается уже увезли. Поиски привели меня в морг. Хотели забрать мальчика, а этот санитар – негодяй не дает. Надо говорит, - оперировать и смотрит на мои руки. В таком-то месте. Потом я ударил. Разве тут стерпишь?!
Мы внимательно начали знакомиться с регистрацион-
ными документами, которые были в полном порядке.
В последние месяцы здесь не оперировали лишь одного чело-
века - это был погибший сын старика. Ваша жалоба не доказуема, - на следующий день сказал врач, участвовавший в проверке со мной.
А вы докажите, сказал с нескрываемым раздражением
Агзамов. Ведь за это вам платят зарплату!
Врач промолчал. Старик – ко мне.
-Доктора-очень дружный народ, умеют прикрывать друг друга. Но журналисты должны быть правдивыми. Докажи-
те. Я все равно этого не оставлю! Хоть я и слеп, но незрячи-
ми глазами увидел этого взяточника, а вы не видите его! Я налишу! Напишу лично… А когда все подтвердится, зайду поприветстовать вас.
И он добился своего. Доказал. Сотрудники ОБХСС
Взяли санитара с поличным. Мы копошились совсем в другой
стороне ,это выяснилось потом.
Хотя метод вымогательсва у санитара был донельзя
прост. После вскрытия покойника, за его телом приходили родственники, санитар вместо того, чтобы поддержать, успоко-
ить их, обычно говорил:
- Вон ищите сами среди мертвецов! Там есть и сго-
ревшие, и с распоротыми животами…
Естественно, после таких слов и без того расстроен-
ные родственники невольно вздрагивали. Кроме того,, в сло-
вах санитара явственно звучал намек. “ Да гори ты синим ог-
нем “ , - думали родственники и совали санитару деньги.
Агзамов больше в редакцию не приходил. Вспоминая
сейчас тот случай, я задумываюсь, может быть, и сейчас в не-
которых местах есть люди, берущие налоги с покойников? Они
должны ответить перед святыми нашими законами. О том, что
в этой клинике слабо поставлена политико – воспитательная ра-
бота, о злосчастных монтерах, против излишних украшений загсовых машин и других подробнык явлениях статьи появлялисьпостоянно, Это выступления не остались без следа. Они “ работали “ .Я убедился в этом.

МОСКОВДАН НОМАЛАР. № 5

Бегоҳи якшанба денг, хобгоҳимда гардуни дуннинг ногаҳоний кўргуликлари хусусинда хаёл суриб ўтириб эрдим, берун тарафда шавқун сурон қўпди. Елкамга яктак ташлаб, андак хавотир ила чиқсам, кулбамдан тўрт-беш эшик ростда авж ғала-ғавур. Бир нимарса фаҳмламай, наздикрок бордим. Қарасам, серсақол бир урус мард бирла заифа Одам Ато бирла Момо Ҳаво кийгизиб юборган либосда, яъне қип луч эрдилар. Эркак экки қўли бирла авротини ёшуруб турур, заифанинг ҳар бири ялтирбош ҳокимимизнинг калласидак келадурғон аппоқ сийналари авезон эрди. Алар ваҳм ва ҳижолатдан дағ-дағ ларзон эрдиларки, ҳеч бир ҳисоби ёинки таққоси йўқдур. Бир заифа раҳм қилиб, аёлнинг устига чойшаб пана қилди, дигари эркакка яктак тутқозди. Локинда шу муддат бир шаддод вайсоқи ва беандеша заифа аларнинг устидан чойшаб бирла яктакни юлиб отди, бир нималарсалар деб авоз кўтарди, жанжол қилди.
Шу фурсат денг, бир эркак шитоб бирла аларнинг хонасига кирди ва даме ўтмай узунлиги, Аллоҳу аълам, экки қулоч, ғафслиги ҳам одам пойидек келадурғон газандани кўтариб чиқди. Мардум ваҳм қилиб чекинди, ғайридинлар чўқунуб олдилар. Бад ул мардак зарра қўрқмай, ваҳшатли йилонни тўрбага тиқди ва бозуд жўнади. Бадазон миршаблар пайдо ўлдилар ва каминаи ғариб хатга тушушдан хавотир олиб, ўзумни кулбамга урдим.
Урус бобойни танидим. Ул художўй ҳар якшанба заифаси бирла шу кулбага келиб ётур эрди. Қайбирам урусмачитнинг ( алар черков деюрлар) имом-хатиби ( алар поп ёки пастор деюрлар) бўлғони сабаб ғайридинлар бисёр иззат кўрсатур эрдилар. Айрим заифалар, домонлари, қўлларини ўпур эрди. Рўзи шанбе “Эртага ҳазрат завжалари бирла келурлар” деб тараддуд кўрур эрдилар, бо ин жумла хоналарини сидқидил тозалар эрдилар.Аммо нечун бундоқ нохушлик, дилсиёҳлик юз курсатди, фаҳми ожизим ноқис эрди.
Якчанд соат ўтуб, хонамга фаррош заифа кирди ва уни аста гапга кирутдим.
- Юзи кўйсун аларнинг: ул мочахар заифа хотунчаси бўлмай ўйноши эркан,- гап бошлади у.
Ғийбат борасинда урус аёллар ғам ўзумизникидан қолишмайдур. Эмдики жавради, бу лаққи ҳисоби йўқ. Ул сержоғнинг баёнидан шу нарса аён ўлдики, ўйнош заифа ҳам тарки дунё қилиб, монастир деб аталадурғон жойда рўзгурзонлик қилур экан. Шундоқ табаррук жойда туруб, серсақол поп бирла дон олишиб қолибдур. Ва алар ҳар якшанбе келиб, бу ерга шаҳват ва зино қилур эрканлар. Ҳолиги, аларни дуои бад қилиб, жанжол қўптурган заифа попнинг никоҳдаги хотуни эрмиш ва аларнинг бу ҳаром-ҳариш қадамларидан воқиф бўлуб, ғазаб отига минибдур. Бадазон таниш морбозни тутуб дебдики: “Алар кўрпага кирган маҳал, сан йилонингни тиризадан киргизиб юборурсан. Ман санга фалон рубл берурман.” Морбоз рози ўлуб, йилонни хонага равона қилибдур ва даме ўтмай, ошиқ-маъшуқлар қўрқуб, ташқари отилмишдурлар.
Во, макри минг туяга юк бўладурғон хотунлар! Магарам ашўлаларда аларни хушфеъл, меҳрубон деб алқасалар ҳамки, баракс бисёр қасоскор, маккор ҳамда бераҳмдурлар алар!
Эй эркак зоти, магарам ўйношга борадурғон ўлсанг, зинҳор ва зинҳор бу намоқулчиликни исини чиқорма. Баракс попдак шармандаи шармисор бўлурсан!
Боре гап шу. Бадазон ўйқум келмади. Начора, уламолар аросинда ҳам чапга кетадурғонлари бўлур эканда. Биз бандаи ожизлар нима ҳам дердук. Одам Ато бирла Момо Ҳаво шу бемаъниликни қилғоч дигарлардан не умед?
Мачитимизнинг ҳам бир имом-хатиби бўлур эрди. Одоб хусусинда ваз айтса, тукингга жон кирурди. Ўзи ҳам пайғамбар ёшидан ошгон бўлуб, мардум бисёр ҳурмат кўрсатур эрдилар. Шундоқ одам иславотхонага бориб, бир фоҳишнинг устида бандачиликни бажо келтурди. Фоҳишага ақчалар бериб дедиларким, тилингни тишла. Аммо гап чиқиб кетди. Ҳай, ҳай, ҳай... Шуноқа гаплар.
Попнинг ҳам айтгонини қил, қилганини қилма,- деса раво бўлур, фикр қилдим ва устимға кўрпа тортдим.

Калвак Махсум.
Москов. Ғарибхона. Ҳижрий
1431, мелодий 2010.