Кахетия тупроғи

«…Ҳей, қара! Бу тупроқ вақт келди, мени ағдар, дейди. Бу, бу энди урушни қўй, менга уруғ соч, дейди… Вақт келди, дейди… тупроқ!

«Солдат отаси» фильмидан

 Грузия! У табиат бор саховатини тўккан бой дастурхонга ўхшайди. Унинг тупроғи минералларга бой, кафтга олсангиз, ноннинг мағзини эслатади. Қора денгиздан кўтарилган буғ ёмғирга айланиб, уни доим намиқиб туради. Бу замин инсонга сершарбат узум, йирик баргли чой, олтинранг лимон, апельсин, мандарин инъом этади.

Кавказда саратонда ҳам қуёш борлиққа олов пуркамайди. Қишда эса тупроқ умуман музламайди. Йилллик ўртача ҳароратнинг 15 даража иссиқлиги ҳам иқлимни ғоят мўътадил қилади. Бу ерда қишлоқ хўжалик ишлари ҳам ўзгача қурилган.

Колумб ва Карим ака

Тарихда машҳур кашфиётлар ҳамиша ҳам ўз вақтида етарлича қадрланмаганлигини биламиз. Йиллар, асрлар оша ана шу кашфиётлар одамлар учун заруратга айланиб борган ва қадриабад бўлган. Мисол учун Христофор Колумб кашфиётини олинг. Беш юз йилдан бери унинг жасорати турли нуқтаи назарлардан баҳоланиб келинмоқда.

Маълумки, Колумб Америка қитъасини 1492 йилнинг кузида кашф этган эди. Худди ўша пайтларда Хуросонда Ҳусайн Бойқаро ҳоким бўлган, Алишер Навоий «Хазойин ул-маоний» китоби устида иш бошлаган. Колумбгача жаҳонда икки ҳоким ортиқча, деб даъво қилган македониялик Искандар ҳам, Чингизхон ҳам, бошқа фотиҳлар ҳам океан ортида улкан қуруқлик борлиги ва унда одамлар яшашидан бехабар бўлишган.

Қаноти қайрилган қорабайирлар

Кўпчилигимиз бултур 16-23 сентябрь кунлари Краснодарда ўтказилган мамлакат чавандозларининг Бутуниттифоқ мусобақаси натижаларидан бехабармиз. Начора, биз от спортидан кўра футбол, хоккейга кўпроқ қизиқамиз, уларни ҳаяжон билан кузатамиз. Футболчиларимиз ва хоккейчиларимизни олдингиз сафда кўриш иштиёқи бизга тинчлик бермайди. Ваҳоланки, халқимиз от спортини жуда яхши кўради. Бу анъанавий курашда инсоннинг, азалий йўлдоши бўлмиш отнинг учқурлиги, мускулларининг бақувватлиги билан чавандознинг эпчиллиги, зийраклиги уйғун тарзда намоён бўлади. Ана шу ўйинда инсон ва унинг измидаги жониворнинг бир-бирига меҳрибонлиги, ишончи барча жозибаси билан акс этади.

Краснодарда ўтказилган мусобақада бизнинг қорабайирларимиз РСФСР ва Украина дулдулларидан кейин учинчи ўринни эгаллади. Яхши-ку, деярсиз, учинчи ўрин бўлса?! Футболчиларимиз билан хоккейчиларимиз ишончни оқламай, мухлисларни ранжитаётган бир маҳалда безабон жониворлар республикамиз шуҳратини улуғлабди-ку, дерсиз. Йўқ, ундай эмас! Бизнинг учқур арғумоқларимиз биринчи ўринни забт этиши мумкин эди! Чунки азалдан шундай бўлиб келаётганди.  Назаримда, уларнинг учинчи ўринда қолишларига андак эътиборсизлигимиз сабаб бўлди.

Бойқуш нега йиғлайди?

Тонг маҳали олмазордан бойқуш ноласи эшитилди. Ёш боланинг ўксиб-ўксиб йиғлашини эслатарди у. Кампирлар дарғазаб бўлиб қўлга ҳасса олдилар. Бувиларининг авзойини кўрган болалар бойқушни қувлаб кетишди. Бойқуш бошқа ҳовлига бориб қўнди. Эндигина сайрай бошлаган эди ҳамки, ҳовли эгаси милтиқ кўтариб чиқди. Таҳқирланган бойқуш зўрға қочиб қолди.

Қушлар орасида ҳаммадан ҳам бойқуш ҳақида афсона кўп. Бу афсоналарнинг баъзиларини яна бир бор эслатиб ўтишни маъқул топдик.

…Бой ёки унинг ўғли қаергаки манзил қилса, ўша ерни қуритармиш. Бойқуш ҳам худди шундай эмиш. Шунинг учун уни бойқуш ёки бойўғли, дейишармиш…

Шикор

Табиат қўйнига кимдир милтиқ билан, кимдир фотоаппарат билан овга чиқади. Аммо қалам билан шикор қилиш ҳам мароқли экан. Турли вақтлар блокнотимга туширган «ўлжа»ларимни диққатингизга ҳавола қилмоқчиман.

Сиз ҳўкизлар, мушуклар, хўрозлар ва ҳатто чумолиларнинг ҳам бир-бири билан жиққамушт бўлиб уришганини кўп марта кўргансиз, албатта. Ҳа, уларнинг ҳам чегара низолари, озуқа ва зурриёт жанжаллари йўқ эмас. Начора, тириклик…

Лекин бирор ҳайвон, қуш ёки ҳашарот шу курашда ўз наслидан бўлган рақибини зинҳор ўлдирмайди. Ожизи маълум бўлиши ва чекиниши билан кураш ҳам, низолар ҳам, кеклар ҳам барҳам топади.

Табиат шундай гуманистик инстинкт бахш этган уларга!

***

«По поручению самого…»

Вышла в свет новая книга писателя Нусрата Рахмата. «Эълон килинмаган хукм» («Необъявленный приговор). Она посвящена жизни журналиста. Сегодня мы предлагаем вашему вниманию главу из этой книги.

Вместе с печальными, порой трагическими событиями газетчик встречает на своем пути много анекдочных, порой сказочных историй, встречается или работает с людьми странными, удивительными. Но если такие события или образы не синтезируются в его нервных клетках, он не будет истинным творцом, а останется заурядным работником. В публицистике нужны не инертные слуги, а настоящие хозяева!

Пока великий русский ученый Климент Аркадьевич Тимирязев не открыл феномен фотосинтеза, мы оставались в неведении об огромной службе природе листьев растений. Этот обычный листок получает солнечные лучи, синтезирует их, превращая неорганические вещества в бесценные дары. Так что, пожалуй, не случайно то, что фрукты чем-то напоминают солнце.

Қишлоқда қолган шоирлар

Фарангларнинг: «Шоирлар қишлоқда туғилиб, Парижда ўлади» деган мақоли умумжаҳоний аҳамият касб этгани бежиз эмас. Тошкентимизда яшаб, ижод этаётган шоира ёзувчиларимизнинг ҳам аксари қишлоқ, туман. вилоятлардан келишган. Бу – табиий ҳол: пойтахтда ижодий муҳит, газета-журналлар, радио, ТВ, нашриётлар… дегандай.

Аммо пойтахтдан узоқ чекка ҳудудларда – қишлоқ, шаҳарларда қолаётган қаламкашлар ҳам анчагина.

Хўш, уларнинг бугунги аҳволллари нечук? Қандай муаммолар билан юзма-юз бўлишмоқда? Улар қанақа асарлар ёзишяпти?

Мухбиримизнинг Самарқанд туманининг Кўтарма қишлоғида яшовчи публицист-ёзувчи Нусрат РАҲМАТ билан суҳбати шу ҳақда бўлди.

Ўрганишнинг айби йўқ (АҚШлик пахтакорлар ҳақида)

Бундан нақ ўн йил муқаддам Болгариянинг «Олтин қумлоқ» санаториясида АҚШлик фермер Фред Вильямс билан мулоқотда бўлган эдим. Фред менинг самарқандлик эканлигимни эшитгандан кейин суҳбатлашишга мойил бўлиб қолди. Бу йил Самарқанд билан Бухорога бормоқчи бўлганини гапирди.

Менинг тасаввуримда фермерлар ўта қўрс, калондимоғ, нописанд бўлиб гавдаланарди. Лекин ростиини айтиш керакки, суҳбатдошим бағоят хокисор эди. Унинг Самарқанд ҳақидаги саволлари ҳам жўнгина бўлиб чиқди.

Мен ўша йиллар Америка пахтачилиги билан анчайин қизиқиб юрардим. Шунинг учун саволларига жавоб қайтаргач, гапни ана шу соҳага буришга ҳаракат қилардим. Қанақа навлар бор уларда? Чигитни қайси усулда экишади? Ҳосилни йиғиштириб олиш тартиби бизникига ўхшашми? Фермерлар теримга қанақа тараддуд кўришади?

Муслима опанинг «муслимка»си («Ўзбекистон адабиёти ва санъати»). 1984 й., 26 октябрь

Буғдой! Бу тиллоранг мўъжизада қанча қуёш нури, замин ҳарорати, деҳқон меҳнати мужассамлашганини ўлчаш қийин. Табиат буғдой бошоғини жуда мукаммал қилиб яратган. Ҳар бир дон алоҳида либосга ўралган, улар тартиб билан, симметрик ҳолда жойлашган, паррандаларга ем бўлмаслик учун найзасимон қилтиқлар билан таъминланган.

Инсон қўлига иш қуроли тутгандан кейин биринчи бўлиб буғдойни маданийлаштирган бўлса ажаб эмас. Бунга неча аср бўлганини ҳеч ким айтолмайди. Археологлар топган далил-ашёларга қараганда, ироқликлар олти минг йил муқаддам ҳам ғаллачилик билан шуғулланишган экан. Йўқ, буни буғдой дунёга келган сана деб билмаслик керак.

Нон – табаррук неъмат. У бугун миллиардлаб одамнинг насибаси. Бир килограмм буғдой нони 2000 калория қувватга эга. Унинг таркибида ҳужайра ҳаётининг муҳим омили бўлган оқсил, углекислоталар бор.

Тинчлан, тинчлан, замин!

Газлида рўй берган табиий офат шаҳарликлар иродасини буколмади. Бу ерда мамлакатимиз саноат корхоналари ва аҳоли хонадонларига табиий газ етказиб бериш узлуксиз давом этмоқда.

У йил 20 март тонготаридаги зилзила бутун Ўзбекистонни сескантириб юборди. Фақат Ўзбекистон эмас, Тожикистон, Туркманистон республикалари территорияларида ҳам унинг кучи яққол сезилди.

Зилзила оқибатида эса эпицентрдан 200-300 километрли радиус бўйлаб оз ёки кўп даражада кўзга ташланади. Масалан, Газлидан 200 километр берида томлардаги кўпгина мўрилар тўкилиб кетганини кўриш мумкин.

Кун тартибидаги муаммо ёки СЖК масаласи (“Гулистон журнали 5.1978)

   Бутуниттифоқ Қоракўлчилик илмий-текшириш институти профессори, Беруний номидаги Ўзбекистон ССР Давлат мукофоти лауреати Иван Никитич Дьячков ва институт урчитиш-генетика бўлими мудири, қишлоқ хўжалик фанлари кандидати Рафиқ Ғафурович Валиев ўртоқлар билан мухбиримиз Нусрат Раҳматовнинг суҳбати. 

    РАҲМАТОВ. Бултур “Гулистон” журнали саҳифасида ёзувчи Назир Сафаров билан журналист  Шароф Убайдуллаевнинг машинада пахта теришнинг муаммо ва нуқсонлари тўғрисидаги баҳслари босилган эди. Ҳаёт унда кўтарилган масалалар ўринли, мантиқли ва ҳаққоний эканлигини кўрсатмоқда. Менингча, қоракўлчилликда ҳам ана шундай баҳсталаб муаммолар, рақам ортидан қувиш, қоғозбозлик сингари кўнгилсиз ҳоллар йўқ эмас. Сизлар билан худди шулар ҳақида батафсил гаплашсак деган эдим.   

РАДИОАКТИВ ВА КИМЁВИЙ ОҒУЛАРГА ЙЎЛ ЙЎҚ!

    Муҳтарам газетхонларга аёнки, мен ўтган ойлар давомида ўта заҳарли моддалар ҳамда радиоактив қолдиқларни беназир тоғ ёнбағирларига тонналаб кўмиб ташлашга қарши газета, телевидение ва радиода чиқишлар қилдим. Жумладан, “Ўзбекистон адабиёти ва санъати” газетасида босилган “Реактор зарурми?” мақоламда Тошкент шаҳрида қурилган бу ўта хавфли радиация манбаига ўз муносабатимни билдирган эдим.

   Фақат оммавий-ахборот воситаларигина эмас, бу хусусдаги мулоҳазаларимни бир қатор юқори ташкилотларга, халқ депутатларига ҳам йўллаганман. Бундан муддао, аждодларимизга ризқу-рўз ато этган ҳамда келажакда зурриётларимизни ҳам боқиши зарур бўлган она тупроғимиз безавол, сувимиз зилол, ҳавомиз беғубор бўлиши бағоят зарурлигини тағин бир бор, хавотирона таъкидлаб ўтишдир, албатта.

СУДГА БЕРИШГА ҚАРОР ҚИЛДИМ

Ҳурматли бош муҳаррир!

«Ўзбекистон адабиёти ва санъати» газетасининг шу йил 10 март сонида Чирчиқдаги «Электрохимпром» бирлашмаси она табиатимизни аёвсиз заҳарлаётганини ёзган эдим. Ўзбекистон телевидеесининг шу йил 24 март кунидаги «Ахборот» танқид қилади» кўрсатувида бу ҳақда батафсил тўхталиб, заводнинг Чирчиқ дарёсига ташлайдиган заҳарли чиқиндиларини қайта намойиш қилдик. Бу дарё сувини фақат тошкентликлар эмас, Сирдарё соҳилларида яшайдиган миллионлаб одамлар ичишини таъкидлашга тўғри келди.

Гарчанд такрор бўлса ҳам, ана шу рақамлар ва фақтларни тағин бир бор тилга олиб ўтмоқчиман. Шу билан бирга, муҳтарам газетхонлардан бу машъум рақам ҳамда фактларга лоқайд қарамай уларнинг мағзини чақиб кўришларини илтимос қиламан.

БЕҲБУДИЙ – МУФТИ ЛИБОСИДА

Матбуотда илк бор эълон қилинаётган Беҳудий ҳазратларининг ушбу суратларини бизга у кишининг қариндошлари, ака-ука Шамсихон ва Шарифхон Пошшоевлар тақдим этишди.

Туркистон жадидларининг отаси, ўзбек драматургияси ва публицистикасининг асосчиси, салоҳиятли дин арбоби, ўлкан ношир, муҳаррир Маҳмудхўжа Беҳбудий бу суратни ўлимларидан бир йил олдин – 1918 йилда олдирганлар. Мутахассисларнинг изоҳ беришича, у кишининг белидаги кумуш камар муфтилик нишонасидир.

Ўша пайтларда муфтилик унвони фиҳқ илмини обдон билган, қозиёт ишларида кўп йил ҳалол хизмат қишиларгагина берилган. Муфтиларни кўпроқ бугунги прокурор ҳамда адлия раҳбарига ўхшатиш мумкин. У қозилик ҳужжатлари ва ҳукумларини кўриб, муҳр босгандан кейингина кучга кирган, энг муҳим диний фатволарни муфти чиқарган.

Заминнинг «қон томирлари» соғломми?

Кўпчилигимиз болаларимизда илк бор дуч келган ариқ ёки анҳорни яхши эслаб қолганмиз. Эҳтимолки, соҳилларини ажриқ, ялпиз, қирқбўғимлар босиб ётган, ичида балиқлар ғужғон ўйнаган, сувтиндиргичлар бетиним чарх ураётган сўлим гўша бўлгандир у. Эҳтимолки, баҳорда тошиб оқадиган, кейин тиниб-тинчийдиган тоғ дарёсидир.

Ариқларни заминнинг қон томирлари, дейилиши бежиз эмас. Сув бор жойда ҳаёт бор. Сувни эса улкан дарёлардан, тоғ чашмаларидан ана шу ариқлар олиб киради ёки олиб чиқади.

Ҳа, биз улкан дарёларни мадҳ этишга, улар билан фахрланишга кўникиб қолганмиз. Аслида ҳар қандай дарё кичик ариқлар йиғиндиси эканлигини ҳам унутмаслигимиз керак! Эътибор берган бўлсангиз, одамлар азал-азалдан катта дарёларнинг соҳилларида эмас, ариқлар, анҳорлар, кичик дарёларнинг бўйларида яшашган.

Қайдлар

Одамларни тушуниш қийин. Уларнинг аксари оғма ва беқарор. Қишлоқдан шаҳарга келиб бир азобда ўрнашиб олганларнинг аксари қолган умрларини шаҳар ва шаҳарликларни ёмонлаш, ғийбат қилиш билан ўтказишади. Ҳамма ҳам мўйсафид ёшларга етишни орзу қилади. Унга етиб олгандан сўнг эса кексаликни лаънатлашади. Ўзлари танлаган касбу корни, сайлаган депутат ҳамда ҳукуматни ҳам ёмонлашгани ёмонлашган улар.

***

Статистика – ҳақгўй ва даққоқ қария. Фоизма-фоиз айтиб беради: одамлар қанчага кўпайгани, жиноят қанчага ошгани; нон истеъмол қилишнинг кўтарилиш динамикаси, гўштнинг қимматлашуви… хуллас, ҳаммаси – ҳаммасини. Аммо энг муҳим кўрсаткич – инсоннинг нечоғлик бахтли ёки бахтиқаро бўлганлигини айтишдан ожиз у.

Қадрдонимиз Нусрат РАҲМАТ!

Мана, сиз бугун эллик ёшга тўлдингиз. Эллик ёш аслида инсон учун камолот, синов ёшидир. Сиз бу ёшга шон-шавкатларсиз, гулдурос қарсакларсиз, энг муҳими, самимий ва камтар инсон сифатида етиб келдингиз.

Сиз аслида қишлоқ хўжалик олийгоҳини битирган бўлсангиз ҳам, жумҳуриятимизда таниқли публицистлардан бири сифатида танилдингиз. Ўзбек публицистикасига сизнинг асарларингиз билан бирга деҳқонча самимият, мушоҳада кириб келди. Асарларингизнинг бош қаҳрамони ҳам асосан ноҳақ жабр кўриб, мусибат ва ҳақоратларни бошидан кечириб ҳам ўз инсонийлигини сақлаб қолган қишлоқ одамларидир.

«Табиатни севасизми?», «Замондош ўйлари», «Селекция мўъжизаси», «Гулзорим», «Олис-олис сўқмоқларда», «Турфаранг табиат», Мен редакцияданман», «Буни ҳаёт дебдилар» деб номланган китобларингиз эллик йиллик умрингизнинг муборак саҳифаларига айланди.

Рўзнома, нашриётларда ишлаган айтларингизнинг ҳар бир дақиқаси ҳаётингизда унутилмас излар қолдирди.

Бугун барча дўстларингиз, Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси бошқаруви Сизни эллик ёшингиз билан табриклайди. Сизга узоқ умр, ижодий баркамоллик тилайди.

Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси бошқаруви.

“Буни ҳаёт дебдилар”

             (Нусрат Раҳматга мактуб)

Дўстим Нусратилла!

Улуғбек Тошкентга келган экан, уйга кириб, юборган китобларингизни ташлаб кетибди. Икки оғиз хат ҳам ёзиб юборган экансиз. Улуғбекнинг келганини эшитиб, китобларни олиб, хатингизни ўқиб, ўзингизни кўргандай хурсанд бўлиб кетдим.

«Лоақал хат ёзишиб турайлик», дебсиз. Энди, дўстим, хат ёзиш ҳам ёшликнинг иши экан-да! (Ҳозирги ёшлар бир-бири билан хат ёзишадими ёки улар ҳам бизга ўхшаб, телефонга ўтиб олганми, рост гап, билмайман). Лекин, бу гапингиз ҳам қандайдир таънадай туюлиб, ҳам далда бўлиб, суюкли газетамиз «Ўзбекистон адабиёти ва санъати» орқали ёйили-иб мактуб ёзишга жазм қилдим. Унда ўрни билан айрим саволларингизга ҳам жавоб бераман.

Биз бирга ишлаганмиз

Олтмишинчи йилларнинг охири, етмишинчи йилларнинг бошида ҳамкорликда ишлаган биродарларимиздан айримларини хотирлашга жазм қилдик. Худо уларнинг охиратларини пурнур қилсин.

Ҳожиқурбон Ҳамидзода

Муҳтарам газетхон! Шоҳи Зинда қабристонига кириб, ўн-ўн беш қадам йўл босишингиз билан ўнг томонда мўъжазгина мис бюстга кўзингиз тушади. Нигоҳлари тийран, табиатан сарбаланд бўлган бу йигит Ҳожиқурбон Ҳамидзодадир. Бу доно одамнинг номига кўча, кутубхона қўйилган. Ўлимидан кейин «Ёш гвардия» нашриёти томонидан чоп этилган «Қалб хотираси» китоби кўпларнинг ардоқли ёдгорлигига айланган.

1937 йилнинг илк баҳорида дунёга келган ва худди баҳордек тез ўтиб кетган бу одамнинг номи кўҳна Самарқандда яшаб ижод этган талай алломалар билан бир қаторда туради.

Муносабат

                          Нусрат РАҲМАТга хат

Ассалому алайкум, Нусрат ака!

Биламан, мени танимайсиз. Лекин мен сизни… ғойибона танийман-биламан. Чунки мен тенгилар ва ҳатто мендан катталар ҳам сизнинг, қолаверса, сиз билан елкадош бўлган ўнлаб, юзлаб УСТОЗ, деган улуғ номга муносиб журналист-мухбирларнинг ижодини кузатиб шу мактаб остонасидан ҳатлаганмиз.

Тўғриси, сизга икки йилдан бери шу хатни ёзаман. Ҳеч кўнглим тўлмайди. Гўёки, сиз ўқиганингиз заҳоти кўз қирингизни бир ташлаб «бу ҳаваскор укам шу икки энлик хатини почта орқали юборса ҳам бўларкан-ку, нима қиларди газет саҳифасини банд қилиб» деяётгандек туюлаверди. Охири… бўлмади. Касб байрамимиз баҳонасида йўллаяпман. Бу мактубни ёзишимга туртки бўлган бир нечта сабаблар бор.

Оила учун курашмоқ керак!

– Қурхони каримда Аллоҳ буюради: «Эй Одам, сиз жуфтингиз билан жаннатда маскан тутинг» Бугун эса ҳаётини шу доруфанода хам жаннатга айлантира олган оилапарварлар ҳақида фикр юритишингизни истардим. Ҳар ҳолда, сизнинг мънавий ҳаққингиз бор: Рухсора янгамиз билан 36 йилдан бери тотув яшаяпсизлар. Фарзандлар, набиралар дегандай…

– Бу хусусда баландроқ овозда гапириш, рўзғорини боқий байрамга айлантира олган жуфти ҳалолларни кўплаб ёшларга ибрат қилиб кўрсатиш зарур деб биламан. Оила учун курашмоқ керак. Чунки барбод бўлган ҳар бир никоҳ ўша эр-хотин учун ҳам, жамият учун ҳам катта йўқотишдир. «Оила қасос олади» деган ҳикматда катта мазмун бор.

Кечирим сўрашни унутманг!

«Ошин» телесериалидаги бир ҳолат сира кўз ўнгимдан кетмайди. Чарчаган, жаҳлга минган эр аллақандай хатоси учун Ошинни тепиб юборади. У умбалоқ ошиб, ўрнидан туради ва эрининг оёғига бош қўйиб, кечирим сўрайди. Эр жаҳлдан тушгач, ўйлаб қараса, ҳалиги ишга хотини унчалик айбдор эмас экан – у ҳам ўз навбатида узр сўрайди…

Муаллиф ва режиссёр бу билан керак бўлганида, хотинни дўппослаш мумкин, демоқчи эмас, албатта. Бунинг замирида оила учун курашмоқ лозим, бунинг учун эса кечиримли бўлиш зарур, деган мақсад ётибди.

Ёки «Эгизаклар»ни олинг. Хатоси учун ота ўғлидан, буви набирасидан кечирим сўрашни ор, деб билмайди. Астойдил эгилиб, чинакамига тавба-тазарру қилишади.

Пекинда пиёда юрсанг…

«Бу ҳудудда русийзабон сотувчи, ошпаз, сартарошлар пайдо бўлганлиги қувончли, аммо шу тилда гапирадиган фоҳишаларнинг ҳам пайдо бўлганлиги ор-номусни ғани тутадиган хитойликлар учун нафратомуз эканлигига ишонч ҳосил қилди», дейди публицист Нусрат Раҳмат.

– Хитой сафаридан қайтибсиз, деб эшитдик…

– Хайриятки, «нега борувдингиз?» деб сўрамадингиз. Хитойда: нега келдинг ёки кетяпсан, ёнингда қанча пулинг бор, деб сўрашни беодоблик, ношоисталикка йўйишар экан. Ваҳоланки, Тошкент аэропортида ёшгина йигитча, энг аввало, аллақандай шубҳа билан, «нега боряпсиз?» деган саволни берди. Пулим қанчалигини айтсам ҳамки ишонқирамай чўнтакларимни титкилаб кўрди. Қайтишда ҳам юкларни анча ағдар-тўндар қилишди.

Шаффоф шабнамлар

Бу гал диққатингизни қоқиўтга, ҳа, оддий қоқига қаратмоқчиман. Эътибор берганмисиз, у гуллаганидан кейин гулдон ўрнида юзлаб оппоқ «парашют»чалар ҳосил этади. Сўнг салгина шабада кўтарилиши билан ана шу «парашют»чаларнинг ҳар бири ўзидан анча оғир уруғни кўтариб, кўкка парвоз қилади ва аллақаерга бориб, «юмшоқ қўнади»…

Сиз уни ҳозирги замон «парашют»ларига таққослаб кўринг-а! Парашют юкни фақат юқоридан пастга олиб тушади. Қоқиўтнинг бағоят такомиллашган, физика ва аэродинамика қонунларига мос келадиган «парашют»чалари эса шамол кучи билан юқори кўтарилади ва узоқ йўл босиб пастга тушади.

Табиат қоқиўт уруғини тарқатиш учун қўллаган бу жараённи амалда татбиқ этиш учун ҳали кўп йиллар керак, албатта.

Муршиди Комил

Ўз замонасининг забардаст сиймоси, нақшбандия таълимотининг ашраф арбоби, беназир файласуф Хожа Аҳрори Вали (Хожа Убайдулло Шоший) таваллуд топган кунга 600 йил тўлмоқда. Шу муносабат билан Вазирлар Маҳкамаси махсус қарор қабул қилиб, масъуллар олдига аллома юбилейини муносиб нишонлаш, унинг маънавий меросини тарғиб қилиш вазифаларини қўйди.

Хўш, Хожа Аҳрори Вали ким эди? Ҳаётлиги ва вафотидан сўнг бу табаррук зот ҳақидаги гоҳида афрўз, гоҳида нописанд гапларнинг боиси нимада?Мирзо Улуғбек ва унинг ўғли Абдулатиф билан ҳазратнинг муносабатлари қай даражада бўлган? Бу соҳиби даврондан мерос бўлиб қолган маънавий бойликлар нималардан иборат? Ўзбекистон ФА академиги Ботурхон Валихўжаев билан публицист-ёзувчи Нусрат Раҳматнинг суҳбалари шу хусусида…

Қайдасиз, Сибир сувлари?..

Публицист ёзувчининг далиллари ва армонлари

Узоқ ва мавҳум сукунатдан сўнг Россия оммавий ахборот воситалари Сибирь дарёлари сувини Қозоғистон ҳамда Марказий Осиёга ташлаш лойиҳаси ҳақида тағин пичирлаб гапира бошлади. Бугун мазкур ўлкада дарёларнинг ўз ўзанидан тошиб чиқиши, сайёра ҳароратининг ошиши натижасида келажакда бу ҳол яна авж олиш эҳтимоли рус биродарларимизни ташвишга солмаслиги, сув балосидан қутулиш йўлларини изламасликлари мумкин эмас эди. Бу экологик катаклизмни ҳал қилиш йўлларидан бири асов дарёларни ташна саҳроларга буриб юбориш эканлигини эътироф этишмоқда улар…

Қўлингни бер, китобхон!

           Публицист-ёзувчининг таъна ва тазаррулари

Елкадошим, фикрдошим, азиз китобхон! Сен билан бақамти туриб, гаплашиб олишга аҳд қилдим. Менинг монологимни зоҳирий илтижолар, ботиний илтимослар ўрнида қабул эт! Ёз бўйи тер тўкиб меҳнат қилган, баракалигина ҳосил етиштирган, кўзда не-не умидлар, ҳаяжонлар ила бозорга олиб чиққан, аммо шундай сархил неъматларни сотолмай, уйига қайтариб келган деҳқонни кўз ўнгингга келтира оласанми? Орзу-истаклари ногаҳон саробга айланган бу шўрлик хотини, бола-чақалари кўзига ҳам тик боқолмай қолади бундай пайтда…

Билсанг, мен ҳам айни пайтда бозори касод бўлган ана шу ғамзада деҳқон ҳолатидаман. Чунки не-не машаққатларда қоғоз тирнаб ёзган ва гоҳида ғурурим, руҳимни поймол этиб чиқарган китобларимни харид қилмай қўйдинг. Китоб дўконига йиллаб йўламаслигинг менга садоқатсизлигингдан ўзга нарса эмас!

Чорраҳадаги болакай

Публицист ёзувчининг изтироб ва ўтинчлари

Сиёб бозоридан уйим томон қатнайдиган «Дамас»да унинг тўлишини кутиб ўтирган эдим. Шу пайт портфел елкалаган болакай салом бериб, кириб келди. Ҳайдовчи ундан тўнгу такаббурлик ила сўрадик:

– Пулинг борми?

У ҳам «бор» ишорасини қилиб, юз сўмликни кўрсатди.

– Кира ҳақи юз эллик сўм бўлади, – деди галварс ҳайдовчи. – Туш!

Бу ҳол дафъатан жаҳлимни чиқарди ва шофёр билан айтишиб қолдик. Шуниси аламли бўлдики, салондаги одамларнинг бирортаси тарафимни олмади. Қон босимим икки кундан кейингина ўз ҳолига тушди.

«Шум бола» жиянимга Масковдан нома

Ушбу безабон номани Самарқанд илкиндаги Кўтарма даҳасинда рўзгурзонлик қиладурғон, бугун Масков сафаринда бўлғон Нусрат ибн Раҳмат ас-Самарқандийдан деб билурсиз.

Шукри беададки, сиҳат-саломатмен, дуои жонингизни қилиб юрибмен. Қиш кунлари Урусияга сафар этмоқликдин муддао шул эрдиким, якчанд жиянлар, қавмбаччалар бу шаҳри азимга йўл олғон эрдилар ва алардан зоҳирий ҳавотирим бор эрди. Кўз бирла кўрмоқ, қулоқ бирла эшитмоқ ихтиёри тинчимни ўғурлади.

Масков шаҳрин таърифу тавсиф этадурғон ўлсам, анинг бисёр серғалва ҳамда нотинчлигини битмоғим ҳам қарз, ҳам фарздир. Бу шаҳарнинг савуғини ман қағозга битмай, сиз ўқуманг. Шабу рўз ёмғир, қор ёғар, валекин чапдаст фаррошлар пешма-пеш бартараф этурлар.

Асқад Мухтор ўгитлари (“Оила ва жамият 08.01.2002)

Бағоят маъруф устозим, таниқли адиб Асқад Мухтор «Ўзбекистон адабиёти ва санъати» газетасида бош муҳаррир бўлганларида, мен бўлимда ишлардим; кайфиятлари хуррам дамларда хоналарига кирардим ва у кишининг мумтоз суҳбатларидан баҳраманд бўлардим.

Дедим:

– Жаъми жумбоқлар ва истиқболлар эшигини бирма-бир очадиган калид недур?

Дедилар:

– Илм, ҳунар, заковат.

Дедим:

– Миллатни камолот сари етаклайдиган кишилар кимлар?

Дедилар:

– Билимли, ҳунарли, ақлли кишилар.

«Шум бола»га мактуб ( ЎзАС 03.20.1992)

Диққат, янги газета!

Жумҳуриятимиздаги газеталар сони тағин биттага кўпайди. Шу йилнинг 24 февралидан Ўзбекистон Ёзувчилари уюшмаси Самарқанд вилояти бўлими,  Тарғибот маркази ва «Эрк» демократик партиясининг «Мовароуннаҳр» газетаси нашр этила бошланди. У анча радикал характерга эга бўлиб, демократия, шунингдек, самарқандлик ижодкорларнинг асарларини тарғиб қилишни ўз олдига мақсад қилиб қўйган.

Газетанинг биринчи сони ўқувчилар томонидан илиқ кутиб олинди. Бу сон шуниси билан қизиқарлики, унда самарқандлик бир гуруҳ ижодкорларнинг «Шум болага мактуб»и эълон қилинган.

Қуйида ўша мактуб ва Шум боланинг жавобини ўқийсиз.

Аллома адиб ( С.Айний-125 ЎзАС 28. 03.2003)

Ўзбек ва тожик адабиётининг йирик намояндаси Садриддин Айний ўзидан катта адабий мерос қолдирган ижодкорлардар ҳисобланади. Адибнинг Самарқанддаги уй-музейи ҳамиша китобхонлар билан гавжум. Яқинда адиб таваллудига 125 йил тўлади. Шу муносабат билан мухбиримиз самарқандлик ёзувчи Нусрат РАҲМАТга бир неча савол билан мурожаат этди.

– Нусрат ака, тузумлар ўзгариши билан ўтган даврнинг пешқадам зиёлиларига муносабат ҳам ўзгариши табиий. Яқин ўтмишда адабиётшунослар Садриддин Айнийни социалистик реализмнинг йирик арбоби, деб ёзишарди…

Фарзандларимиз ўз муаллимларидан ибрат олсин

Бугунги меҳмонимиз – публицист ва адиб Нусрат РАҲМАТ.

Нусрат Раҳматнинг асли касби – агрономлик. Унинг илк китоби «Агар табиатни севсангиз» деб аталиб, 1975 йили «Ўқитувчи» нашриёти томонидан нашр этилганди. Ўтган давр мобайнида эса бадиий китоблар чоп эттирди.

Нусрат Раҳматнинг «Буни ҳаёт дебдилар» романи, «Фарзандга ўгитлар», Мен редакцияданман», «Асалари мўъжизаси», «Сўқмоқлар ва сабоқлар» сингари китоблари бир неча бор қайта нашр қилинган.

Меҳмонимиз – Нусрат Раҳматов мустақиллигимизнинг 13 йиллиги муносабати билан кўп йиллик самарали, ҳалол ижодий фаолияти учун Президентимиз фармонига биноан, «Ўзбекистон Республикасида хизмат кўрсатган журналист» фахрий унвони билан тақдирланди. Яна бир жиҳат: умрида ўқитувчилик қилмаган бўлса-да, уни «муаллим» деб аташади.

Чиройли бадиа

ХХ аср ўзбек адабиётининг атоқли намояндаси Асқад Мухторни билган кишиларнинг деярли ҳаммаси, жумладан, танқидчи Наим Каримов ҳам санъаткорнинг «Оқибатли дўстлари кам бўлганидек, оқибатли шогирдлари ҳам қарийб бўлмаган» («Қаранг: Асқад Мухтор. Уйқу қочганда… Т., «Маънавият», 1997 й. 30 бет)лигини, унинг «бутун ҳаёти давомида бирдан-бир дўсти китоблар бўлгани»ни таъкидлайдилар.

Минг шукрки, адибнинг шогирдлари бор экан. Улар «бениҳоя ориф ва камсухан инсон»ни, «устоз билан кечган мулоқотларни» бугун эслаб, соғиниб ҳикоя қилишни бошладилар. Улардан бири ёзувчи Нусрат Раҳматдир, унинг «Асқад Мухтор дедилар» (Т. «Чўлпон» нашриёти, 2003 йил) номли охори кетмаган бадиасидир.

«Узоқ умр кўрмоғим керак…»

Машраб Бобоев шеър ўқиганда кўзларидан ўт чақнагандек бўларди

Сизни билмадим-у, аммо менинг назаримда киши олтмиш ёшнинг нари-берисида бот-бот ўлим ҳақида ўйлаб қоларкан. Ҳатто қабристонга борганингда, қабринг қаерда бўлишини зоҳиран чамалагандай бўласан.

      Бунинг боиси шундаки, устозлар ва дўстлар сени бирин-кетин тарк этиб кетавергач, бобо Яссавий айтган «чўбин от» сени ҳам излаётганига ва муқаррар етиб келишига ишонч ҳосил қилаверасан.

Публицистикамиз асосчиси

Маҳмудхўжа Беҳбудий таваллудининг 126 йиллиги

Маҳмудхўжа Беҳбудий фақат жадидлар ҳаракатининг раҳнамоси ёки драматургиямиз асосчиси бўлиб қолмай публицистикамизнинг ҳам ўзига мос яловбардоридир. Унинг ХХ аср бошида турли газеталарга, кейинроқ эса ўзи ташкил этган «Самарқанд» рўзномаси, «Ойна» журналида ёзган талай публицистик мақолалари ҳозир ҳам ўз актуаллигини йўқотмаганлиги диққатга сазовордир.

Профессор Бегали Қосимовнинг саъй-ҳаракати билан бу мақолаларнинг бир қисми ҳазратнинг 1997 йили «Маънавият» нашриётида чоп этилган «Танланган асарлари»да эълон қилинди. Аммо булар денгиздан томчи. Чунки Беҳбудий ёзган мақолалар сони 500 га яқин деган маълумотлар бор.

Беҳбудий ҳазратларини эслаб...

– Нусрат ака, Беҳбудий ҳақида роман ёзаётган экансиз. Ростми?

– «Роман ёзаяпман» дейишга журъатим етмайди. Ҳарҳолда насрий асар қоралаяпман. Қачон битади, жанри қанақа бўлади – келажак кўрсатади. Асар икки йўналишда – ХХ аср боши ва охиридаги ҳаёт ҳақида.

– Биз эндиликда биламиз: Маҳмудхўжа Беҳбудий Туркистонда жадидлар ҳаракатининг сардори, ўзбек драматургиясининг асосчиси, журналист, таржимон ва ҳоказо. Булардан ташқари ҳам янги қирраларини очолдингизми?

– Мен ҳазратнинг муфтилик ва фаолиятларини ўрганиб, анча-мунча материаллари қўлга киритдим. Беҳбудий тахминан 1911 йилларда Жомбойда муфтилик қилган. Муфтилик, бу ҳозирги прокурор ёки адлияга ўхшаган вазифаларни бажарган. Жумладан, қози чиқарган ҳукмларни кўздан кечириб, тасдиқлаш ёки рад қилиш, энг муҳими, диний ишларга фатво бериш, вақф ишлари билан шуғулланиш ва ҳоказо.

Мен кашф этган Ҳиндистон

"Stop!” команда берди политсиячи жиддий оҳангда.
Биз худди ҳарбийлардек, итоаткорлик билан тўхтадик ва мен, беихтиёр ўгирилиб, ортга қарадим. Турли ёшдаги оқ ва қора танли, эркак, аёлларнинг охири кўринмасди.Инглизча, ҳиндча, немисча, туркча каломлар қулоққа чалинарди. Олдинги қатордагилар саросималаниб, фото аппаратлари ва кино камераларини шайлашга киришдилар.
Ниҳоят, киришга рухсат берилди. Биз ичкари кирдик ва эллик метрча наридаги чиннига ўхшаган оппоқ кошонага ташналик билан термулиб қолдик.
Бу – афсонавий Тож Маҳал эди!

САРҲИСОБ 38

          Самарқанднинг Гагарин кўчасидаги марказий авиакассадан жануб томонга қараб, тахминан беш юз метрлар  ўтсангиз, чорраҳа чиқади. Ўнг томонда   беш қаватли, ғиштли бино бор.(128 уй)  Бу иморат Иттифоқ даврида ёш оилалар учун мўлжаллаб қурилган бўлиб, энсиз, олд қисми айвонли, бир ёки икки хоналидир.  Бинонинг биринчи ва иккинчи  қаватида “Сапфир” деган хусусий  клиника жойлашган. Ҳарҳолда, одамлар бу шифохонани шундай аташади.  Унинг пешонасида эса  “Som So’zani Plus medical klinic” деган ёзув бор.

  Агар эътибор берган бўлсангиз,  Тил байрами кунлари мухбирлар ўзга забонда ёзилган  вивескалар, шиорларни танқид қилишни хуш кўришади. Газетада “Сапфир” деган русча ибора танқид қилингандан кейин, хўжайин уни инглизчалатиб қўйган. Мухбирлар тағин бир ҳақиқатни тушуниши керакки,ҳозир реклама ҳақидаги қонунда унинг қай тилда ёзилишини эгаси (рекламадател) белгилаши керак.  Аниқроғи,  бу инглизча ном  айрим мухбирларга нисбатан иддао сифатида битилган.

АДАБИЁТНИНГ ЯНГИ МЕЗОНИ

   Табиатан, бот-бот микротадқиқотлар ўтказиб туришни хуш кўраман. Бундан йигирма  беш йиллар муқаддам,  қайси тоифадаги кишилар кўп китоб ўқишини ўрганишга ҳаракат қилгандим. Танлаганларим орасида  врачлар, ёзувчилар, педагоглар, чўпонлар, асаларичилар, қоровуллар ҳам бор эди. Йил давомида, уларни холисона кузатдим, сўраб-суриштирдим.  Шу жараёнда метро эскалаторидан китоб ўқиб чиқадиганлар эътиборимни тортиб қолди. Уларни ана шу хавотирли, ноўнғай вазиятда  ўқишга даъват этган куч нима? Одатми, китобни ёзган муаллифнинг истеъдодими, вақтдан ютиш истагими...Кейин уларга яқинлашиш ва мазкур асрордан хабардор бўлишга ҳаракат қилдим.  Бу одамлар,  аксар ҳолда, русизабон кишилар бўлиб чиқарди. Ва улар ўқийдиган китоблар, кўпинча, медицинага оид оммабоп, қизиқарли ва андак радикал тарзда, яъни медицина анъаналарини жилла инкор этган кайфиятда ёзилган адабиётлар; шунингдек, детективлар, мифлар бўлиб чиқарди. Соф адабий асар ўқийдиганларни эса учратмадим. Зеро, адабий асарни бундай ноўнғай вазиятда  ўқиш ножоиз ҳам.

ЁЗУВЧИНИНГ ОНЛАЙН ПОҒОНАСИ

        Абдулла Қодирий ҳамон яловбардор: 2015 йилнинг биринчи июлигача адибнинг “Ўткан кунлар”ини 13780 киши ўқибди. Бу фақат ziyouz.uz ёки “Зиё истаган қалблар учун”сайтида. Ўнлаб бошқа адабий сайтлар ва адибнинг электрон китобларини қўшиб ҳисобласангиз, бу рақам миллиондан ошиб кетиши аниқ.

   Ана шу кўрсатгичлардан бохабар бўлганингиздан кейин, “ Ёшлар ўқимай қўйди”,  деган даволарга қўшилмайсиз, албатта. Чунки Интернет сайтларидан асар ўқийдиганлар, асосан ёшлар эканлиги аниқ. Масалан, Хуршид Давронга қарашли TurkLib сайти бағоят серқамров бўлиб, унда Марказий Осиё республикаларидан ташқари Туркия, Озарбайжон  адабиёти билан ҳам танишиб бориш мумкин. Мазкур сайтда менинг тўрт китобим жойлаштирилган ва ҳар гал очганимда ўқувчилар сони ошаётганидан ички бир қониқиш ҳис этаман.

ЭКОЛОГИК МАДАНИЯТИМИЗ ОҚСОҚ

   Савол: Бир битигингизда шундай сатрлар бор: “...Олтмиш ёшнинг нари-берисида киши руҳиятида  талай ўзгаришлар содир бўлиши табиий. Киши бой берилган имкониятлар, йўл қўйилган хатоларидан надомат чекади, ҳаёт ва адабиётга бўлган аввалги ташналик, иштиёқ сусаяди...”   Олтмиш ёшингиздан кейингни ижодингиз билан танишган ўқувчи асарларингизда қайд этилган фикрларнинг аксини кўради. Чунки ҳаёт ва адабиётга бўлган ташналик кучайса-кучайганки, сусаймаган.
  Жавоб: Киши умри давомида кўплаб кишилар билан дўстлашади, лекин кексаликкача уларнинг айримларгина сақланиб қолади. Дўстим Миршариф Хўжаев ( каминадан тўрт ёш кичик) ўшанда мендаги бу тушкун кайфиятни сезиб, савол берганди. “ Толстойнинг қайси асарларини жуда қадрлайсиз?” “Ҳожимурод” , “Тирилиш”, жавоб бердим мен. “Адиб ана шу икки асарини ҳам етмиш ёшдан кейин ёзган, деди у. Чунки ёзувчи, айнан олтмиш ёшдан кейин тажриба, билим, хотираларга бой бўлади. Ёзувчининг ижоддан тўхташи унинг ўлими билан тенг”.
Шундан кейин “Фожиа” ҳикоялар туркумини, “Жадид” романини ёздим. Миршариф дониш уларни ўқиб, мақтаб турди.

ЯНГИ АДАБИЁТ ЭҲТИЁЖИ

     Шукур ака, саломатмисиз?

    “Сайланма”нинг биринчи жилди муборак бўлсин!

    Аслини олганда, сизни ўзга бир ашрафлигингиз билан табриклашим жоиз эди. Ўн олти йил мобайнида китоб чиқармаган бўлсангиз ҳам, зиналари анчайин баланд шоҳсупадан жилла пастга тушмаганингиз учун қўлингизни қисмоқчи эдим.

  “Сайланма”ни кўздан кечирган киши Абдулла Қаҳҳордан кейин ҳикоя жанри  имкониятларини бир қадар кўтарганингизга имон келтиради. Шахсан ўзим, бир вақтлар йўқотиб қўйган қадрдон нарсаларимни топиб олгандай бўлдим. “Нотаниш одам”, “Ҳаёт абадий”,  “Жарга учган одам”,  “Укки сайраябди”,  “Арпали қишлоғида”,  ”Кекса ғижжакчи”...нақадар сеҳрли қўшиқлар. Бойсундаги тоғлар, даралар, энг муҳими, ўз оламига мансуб одамлар кино лентасидагидай кўз ўнгингизда намоён бўлади. Фақатгина уларни эмас, ўзимнинг ҳам ўша пайтлардаги мастона ҳолатимни зоҳиран эсладим.

ЗАРАФШОННИ КИМ ЛОЙҚАЛАТМОҚДА ?

(ЗАРАФШОН ДАРЁСИНИНГ ЭКОЛОГИК ҲОЛАТИ ИЖОДКОРЛАР ВА МУТАСАДДИЛАР НИГОҲИДА)

Публицист-ёзувчи Нусрат Раҳматнинг «ЎзАС»нинг 13 февраль сонида эълон қилинган «Экология долзарб эмасми?» сарлавҳали мақоласи газетхонларимизда катта қизиқиш уйғотди. Аслида ҳам она табиатимиз экологиясига доир долзарб муаммолар ўзини шу юрт фарзанди деб ҳисоблаган ҳар бир кишини бефарқ қолдирмаслиги аниқ. Зеро, Зарафшон дарёси сувларининг мусаффолигини сақлаб қолиш бугунги кунда муҳим ҳаётий заруратга айланди. Бу ҳол барчани ташвишлантириши табиий. Шу сабабли самарқандлик ижодкорлар ва мутахассислар иштирокида дарё соҳиллари бўйлаб рейдлар ўтказиш, аҳоли орасида экология тарғиботини кучайтириш ва ғоят долзарб бўлган ана шу масалага раиятнинг эътиборини жалб этиш мақсадида кичик ижодий гуруҳ тузишга қарор қилдик.

МАНТИҚНИ МАДАДГА ЧОРЛАЙЛИК

     Маҳмудхўжа Беҳбудий ва умуман, жадидчилик ҳаракати ҳақида илмий мақолалар, китоблар  ёзилаётганлигидан мамнунман. Аммо талай тадқиқотчиларимиз, у кишининг ўлимига болшевиклар сабабчи, деган даъвога кўпроқ урғу бериб, бошқа зарур қирраларни четга суриб қўйаётганга ўхшашади. Мен эса,  бу иддаолар ва тахминларга ҳамон гумонсираб қарайман. Асосларим эса йўқ эмас ва уларни такрор бўлса ҳам тилга олмоқчиман.

  Тарихий жараёнларга назар солсангиз, ҳар қандай янги тузум ёки ҳукумат, дастлабки пайтда ўз рақиблари ёки бетарафлар билан мароса-ю мадора йўлини тутади; кучланиб олгандан кейингина, улар билан ўзгача оҳангда гаплашади. Беҳбудий Қарши шаҳрида қатл этилган 1919 йилда болшевиклар ҳали ожиз эдилар, душман излаш васвасасидан кўра зарурроқ юмушлари бисёр эди. Чунки мамлакатда фуқоралар уруши давом этаётганди, иқтисод ишдан чиққанди. Ўша пайтда қабул қилинган тинчлик, озиқ-овқат, ер ҳақидаги Декретларда;  Ленинниг “Пролетариат диктатураси  пайтида иқтисодиёт ва сиёсат” деган асарида ўртаҳол деҳқонлар ва маҳаллий зиёлиларга таяниш, уларни сафга қўшиш зарурлигига такрор ва такрор урғу берилади.

МЫ И КИТАЙЦЫ

Пекин - глазами узбекского публициста-писателя
Театр начинается с гардероба, а любой город, безусловно, с аэропорта или же вокзала.
Когда выходишь наружу из грандиозного Пекинского аэропорта, тебя встречает люди, выстроивщиеся длинной очередью вдоль дорожки, причем с протянутыми визитками. В этот момент ты, конечно, загружен портфелями, вещами и первыми впечатлениями, но, несмотря на это, забираешь визитки - сколько сможешь.
В бумажке написано лишь одно слово: "переводчик", "шофер", "товаровед", "лекарство", "хозтовары" и т.п. Внизу - номер телефона.
Когда устраиваешься, успокаиваешься и обычно, чувствуешь в первый очередь, необходимость переводчике. А без него ты глух и нем. Как только позвонишь, он или она подойдут и с уважением представить.

Беҳбудий ҳайкали ҳақида

   Jadidlar  harakatining sarvari, o’zbek dramaturgiyasi va publitsistikasining asoschisi Mahmudxo’ja BEHBUDIYning kitob muqovasida aks etgan haykali 2006-yilda adib Nusrat RAHMATning tashabbusi va mablag’i hisobiga bunyod etilgan edi. Tegishli tashkilotlardan ruxsat olish uchun, u kishi rosa ovora bo’lganligidan xabardorman. Keyinroq, yozuvchi Behbudiy hayoti haqida hikoyalardan iborat roman yozib, uning muqovasini haykal ochilishida olingan surat bilan bezadi. Ushbu asar bilan esa “TurkLib.ru,  Ziyouz.uz,  Nusratrahmat.blogspot.com  saytlari orqali tanishish mumkin.

О СЕМИ ЧУДЕСАХ СВЕТА И УЗБЕКИСТАНА ( Жаҳон ва Ўзбекистоннинг етти муъжизаси)

Византийский публицист Филон две тысячи лет назад объявил о семи чудесах света и в этой список попали Египетские пирамиды, Вавилонские висячие сады, храм Артемиды, мавзолей Геликарнас, статуя Зевса, памятник Колосс Родосский и Алексадрский маяк.

В течение двадцати веков из этих памятников сохранились только пирамиды Египта. Конечно, быть среди первых почетно. Но на первых всегда смотрят с завистью и часто питаются отрицать. В начале Филона обвинили в местничестве. Потому что, он увидел вес чудеса света, в основном, в своем стране. И некоторых из них не был знаком. Поэтому, спустя два года были объявлены другие версии и варианты семи чудес света. Но список Филона всё же взял верх над другими версиями.

С А Р К А Ш

Йигирманчи асрнинг 70-80-йилларида қўйларни сунъий қочириш ва ҳар бир совлиқдан иккитадан қўзи олиш амали ҳукумат томонидан қўллаб-қувватланаётган бир шароитда газетада бу усулнинг зарари ва у давом эттирилса, қоракўлчилик издан чиқиши мумкинлиги тўғрисида таҳлилий мақола босилди. Муаллифи Нусрат Раҳмат эди. Мақола ўта журъат билан ёзилганлиги ва цензура томонидан ўтказиб юборилганлигидан ҳайратландим. (Охир-оқибат журналистнинг фикри тўғри чиқди ва бу усулдан воз кечилди).
Атроф-жавонибни ҳимоя қилиш ҳали ҳеч кимнинг хаёлига келмаган ўша замонларда матбуотда Нусрат Раҳматнинг экологик муаммолар хусусидаги ўта долзарб мақолалари чиқа бошлади. Журналист тағин ҳақ эканлигига, йиллар ўтиб, гувоҳ бўлдик ва бугун мазкур муаммо ҳар бир кишининг оғзида.

Писатель Нусрат Рахмат: "Если был бы жив Чингиз Айтматов, он бы просил прощения у узбекского народа"

Самаркандский писатель и публицист Нусрат Рахмат размышляет о межнациональных отношениях в Центральной Азии.

− Нусрат ака, герои Ваших произведений любят свою нацию и искренне уважают представителей других народов. Вы также в публицистических статьях неоднократно затрагивали моральную сторону межнациональных проблем. Скажите, что Вы можете сказать о межнациональных отношениях в Центральной Азии на сегодняшний день?

– Ситуация очень непростая. Но это естественно. После развала Советского Союза возникла масса проблем. В том числе, территориальные, экологические, дорожные, по водопользованию, и т.д. А интересы не всегда совпадают. Плюс к этому, всплыли на поверхность многолетние обиды, разочарования. Каждый начал, как говорится, гордиться своими "болотами и болячками". Слава Богу, ярости уже утихли, волна ушла на спад. Такую неприятную историю в свое время пережили и европейцы и др. Как и когда освободимся от этих недуг, зависит от нас самих. Здесь заметная роль принадлежит позиции представителей интеллигенции.

НУСРАТ РАХМАТ: А ГДЕ ЖЕ ГОЛУБЫЕ КОРАБЛИ

  Около 50-ти стран мира занимаются хлопководством. Самые крупные из них – США, Индия, Китай, Пакистан, Мексика, Бразилия. На долю этих стран приходится 70 процентов производимого в мире хлопка. В США весь урожай собирается хлопкоуборочными машинами. На родине хлопчатника – Индии и некоторых других странах этот показатель чуть ниже.

А за примером не стоит ходить далеко. До недавних пор и в Узбекистане более половины урожая хлопка убирали "голубые корабли". На хлопкоуборочные машины, производимые заводом "Ташсельмаш", был огромный спрос не только внутри страны, но и за рубежом.

ПРЕЗИДЕНТАМ НЕОБХОДИМО ВСТРЕТИТЬСЯ

Уважаемым президентам Узбекистана Исламу   Каримову и Таджикистана - Имомали Рахмону необходимо и немедленно придется встретиться. Ради мира, дружбы, уважения и для будущего своих народов надо забыть все обиды, разочарования и протянуть руки друг-другу. Нынешние  обстоятельства диктуют необходимость такого доброжелательного шага. Встретившись за  круглом столом, они во первых,  должны обсудить вопрос прекрашения информационной войны между  двумя странами.

 Да, очень важных вопросов накопились немало. Проблемы  строительства Рагунской ГЭС, отмены визового режима, очистки границ от оставшихся мин, конечно, торгово-экономических соглашений,  вечной дружбы и других немаловажных вопросов ждут своего положительного решения. Но все это, необходимо начать именно от приостановления информационной болтовни, то есть, безконечнего очернения и  обливания  грязью друг-друга.