Сарҳисоб 10

                              

     Бугун - 2012 йилнинг 13-марти. Наврўзга, атиги бир ҳафта қолди. Аммо ташқарида ҳамон қор, совуқ. Қишнинг бундай чўзилиб кетишини фақат 1969 йилда кузатган эдим.

  Ўзбек ТВсининг деярли ҳамма каналларида баҳорни мадҳ этиб, яшил ёнбағирлар, сумалак пишираётган аёллар, барг ёзаётган ниҳолларни кўрсатишаябди. Боғда “Баҳор валси” оҳангида рақс қилаётган қизларни намойиш этишдан чарчашмайди. Табиийки, булар бари аввалги йиллар олинган тасвирлар. Начора,  биз табиат ҳодисалари масаласида ҳам қўшиб ёзишга, яъни ёлғон гапиришга кўникиб қолганмиз.

   Рухсора билан тузган талай режаларимиз орқага сурилаётганидан дилтанг бўлиб, кеча машинам (“Лада-Калина” собиқ “Жигули”)га янги аккумлятор ўрнатдим ва эрталаб уни ҳайдаб чиқдим.

   Аввал қишлоққа бордик. Бу ердаги иссиқхонада юмушлар тўпланиб қолган эди.  Надоматлар бўлғайким, лимонларни совуқ урибди. Аммо поясидан янги куртаклар чиқар, деган умидда, уларни кесмадим. Икковлашиб, бу ерга кўкат экдик, бодринг уруғларини қададим.

Сарҳисоб-9

 

                                 

   Дорулбақога бевақт равона бўлган биродарларим ҳақида ҳикоя қилишга сўз берган эдим. Улардан бири Фазлиддин Султонов эканлигини ҳам айтганман.  Раҳматли туманимизнинг Андижони қишлоғида яшарди...Асаларичи эди. Сув қилиб ичган эди бу соҳани.

   Дарвоқе, сайтда эълон қилинган “Омадсизлик” деган ҳикоям шу ашраф инсонга бағишланган, аниқроғи у кишининг образини яратишга ҳаракат қилганман. Ҳикояни ўқиган кишилар  сарҳисобнинг мазкур бобини ўқимаса ҳам бўлади.  Боиси, талай ҳолатлар, кечинмаларни такрорлашга мажбур бўлганман.

    Қишлоқнинг номидан маълумки, бу ердаги мардумлар бир замонлар, тақдир тақозоси билан Андижон музофотидан келиб қолган кишилардир. Балки Бобур аскарларининг қолдиқларидир улар. Ўн еттинчи асрда амир Шоҳмурод томонидан кўчма қилинган, деган гаплар ҳам юради. Аниқ маълумот йўқ. Аммо бу воқеага бир неча асрлар бўлгани аниқ. Боиси, бу ердагилар батамом тожиклашган. Мактабларида  ҳам тожикча ўқитишади. Ҳатто, андак тожикпарастлик ҳам қилишади. Паспортига “ўзбек” деб қайд этган тожикларни мазах қилишдан қайтишмайди.

   Етмишинчи йилларнинг охирларида ( ўтган аср) ишимда бир чалкашлик бўлди ва  “Қишлоқ ҳақиқати” раҳбарлари  ариза ёзишимни талаб этишди. ( Бу хусусда “Мен мухбирман” китобимда батафсил ёзганман).  Иш дараклаб юрган кунларимдан бирида Фазлиддин ака шерикликка таклиф қилиб қолди. “ Сизда тажриба бор, анча мунча қутиларингиз ҳам. Мен ари уяси бераман”, деди.

   Ўша баҳор ариларни Тожикистон томон олиб бордик. Бу ерда Фазлиддин аканинг биродарлари кўп бўлиши устига, ёнбағирларда  гул ҳам сероб эди. Бу ердан баракали асал олдик.

   Ёзга келиб, ариларни Косон туманига қарашли янги совхозга кўчирдик.  Чўлда ҳам  у кишининг биродарлари кўп экан,  шароит яратиб беришди.

    Аммо  мен, мавзудан жилла чекиниб бўлса ҳамки, янги жойда содир бўлган бир воқеа ҳақида ҳикоя қилмоқчиман.

САРҲИСОБ 8

        

   Қишлоқдан шаҳарга энг зарур китобларни олиб келганман. Чунки, эндиликда Интернет, деярли  жаъми  маънавий  эҳтиёжлар ва заруратларни қондира олади.

   Лекин,  мен келтирган китоблар бундан мустасно.  Русча- ўзбекча лўғат, Умар Хайёмнинг форсий ва ўзбекча рубоийлари, Чеховнинг ҳам икки тилдаги ҳикоялари  ва ниҳоят,  Нитшенинг Иброҳим Ғофуров таржимасидаги “Зардўшт таваллоси”  насрий достони шулар жумласидандир....

   Хайём рубоийларини бир оз толиққан, кўнгилхушликка  мойиллик  сезган пайтларда қўлга оламан. Чеховни эса бирор нимарса ёзишдан олдин варақлайман ва алланималарни ўзлаштираман. Нитшени бўлса жилла қаҳрга минган, курашга эҳтиёж сезган лаҳзаларда ўқийман. Аниқроғи, бу буюк  олмон нигилисти билан курашга чиқаман. У оғир вазнли бўлгани боис икки-уч раунддаёқ мени уриб йиқитади. Нитшенинг муштлари чўқморга ўхшайди.У менинг энг нозик жойларим, яъни кўп йиллик ишончларим, кўникмаларим ва эътиқодларимни мўлжаллаб зарба беради.  Зеро,  у ўзини: “Мен, динамитман!” деб ғурурланиши бежиз эмас. Лекин йиқилган курашга тўймайди. Вақт ўтиб,  у билан тағин жангга  киришаман.

САРҲИСОБ 7

21-феврал куни, кечқурун ТВни қўйсам, “Ёшлар”да суд жараёнини беришаётган экан. Панжара ортида ўнга яқин киши айбдорларча бош эгиб туришибди. Уларни  автомат тутган сержантлар қўриқлашаябди. Бундай пайтда   кишида судланувчиларга нисбатан мавҳум бир нохушлик ёки нафрат пайдо бўлади.  Мадомики,  иш шу даражага етиб  борган экан, булар муқарар гуноҳкор  ёки  жиноятчи деган хаёлга борасан. Аммо,  ҳар қандай шароитда ҳам хулоса  чиқаришга шошилмаслик керакка ўхшайди.

   Прокурор ўқиган айбномадан шу нарса аён бўлдики, бу шўрликлар турк тадбиркорлари бўлиб, бундан беш олти йил илгари  Ўзбекистонда иш бошлашган экан. Тошкентдаги “Чорсу” савдо мажмуаси, Самарқанддаги Марказий универмагларни олиб, ишга солишибди.

САРҲИСОБ 6

    

   8-феврал куни набирамиз Парвинанинг фотиҳа тўйи бўлиб ўтди. У,  иккинчи қизим - Дилафрўзнинг фарзанди. Ёши - 18 да. Коллежни битириб, Ёшлар марказида ишлайди.Ўтган йил олий мактабга киролмади.

   Парвинанинг  эртароқ турмушга чиқишига монелик қилмадик. Баръакс,  ота-онасини шунга даъват этдик. Боиси: илк эвара кўришга бўлган истагимиз устун келди. Бунинг устига, қуда томон дилимизга “жиз” этди.

   Бўлажак қуда авлодини ёшлигимданоқ биламан. Зеро, ургутлик  Набиевлар кўпчиликка таниш. Шўролар даврида улар катта лавозимларда ишлашарди. Бўлажак куёвнинг отаси фалсафа бўйича профессор Фарҳод Набиев билан йиғилишларда учрашиб турамиз.  Унинг эгизак ўғиллари - Ҳасан, Ҳусан Лондонда иқтисодчилик курсида таълим олишаркан. Иккаласини бирайўла тўй қилишмоқчи экан. Ҳусан билан Парвина учрашишди ва бир бирига маъқул бўлди.

22. МУЛМУЛКЕ

                "Буни ҳаёт дебдилар"

Менинг кузатишимча, айрим кишилар табиатан омадли бўлишади. Бундай кишиларни тақдир бот-бот сийлаб туради. Мана шу, Така ҳам омади чопганлардан. Тўғри, ўқиши айтарли эмас, аммо кўп масалаларда ошиғи олчи. Ҳисоблашишади бу хумпар билан. Фақат футболдамас, муштлашишда ҳам қўли баланд. Йўқ, безори экан, деб ўйламанг. Адолатсизлик, нохақлик ўтмаса, ҳеч кимга қўл кўтармайди.

Яқинда уйга кетаётганимизда қўшмачитлик бир довдир жуда калондимоғлик ва нописандлик билан бизни «келгиндилар» деб камситди.

Коллекция деревянных ложек

 Коллекция деревянных ложек (Видео)

САРҲИСОБ-5

   Рухсора  иккаламиз ёлғиз қолиб, беихтиёр,  бу ёруғ дунёни ногаҳонда ва  барвақт тарк этган  қадрдонларни хотирлаб қолдик.   Мўмин Шерқулов, Фазлиддин Султонов, Холкарим Расулов ва бошқаларни эҳтиром ила ёдга олдик, уларнинг олийжаноб хислатларини сифатладик.

   Номини тилга олган биродарларимнинг бари мендан тахминан ўн ёшлар катта эди. Ўзимдан ёши анчайин катта  кишилар  билан бунчалик дўстлашиб қолганим сабабларини  эса ҳозир ҳам айтиб беролмайман. Лекин худди тенгдош  дўстлардек эдик бу жаннати инсонлар билан.

    Бугун шулардан бири - Мўмин Шерқулов  ҳақида ёзгим келди.

   Бу ашраф инсон  билан агрофакда бирга ўқиганмиз. Ўқишнинг дастлабки ҳафталари,  анчайин деҳқонча кийинган, ёши катта бу ҳамкурсимизга жилла мавҳум ва нописандроқ муносабатда бўлганмиз. Бир куни декан ўринбосари уни ўрнидан турғизиб,  саволлар берди.

    Шерқулов қизилтепалик эканлиги,  курсни битириб,   колхозда бош агроном бўлиб ишлагани, билим ва диплом олиш зарурати уни институтга етаклагани;  хотини, тўрт нафар боласи билан  келиб,  ижарада яшаётганлигини гапириб берди.

САРҲИСОБ-4

   Назаримда, етмиш ёшдан кейин табиат ҳам, жамият ҳам сенга  бот- бот чап қўлини чўзишга мойил бўлаверади. Сен эса бунга жавобан,  яшаш учун кураш қонунларига таяниб иш тутишинг: сабот билан, қасдма-қасд умр ўтказишга куч топишинг керак!

   Кечки овқатдан кейин сайрга чиқаман. “Дом”нинг орқа томонидаги бир неча маҳаллаларни бирваракайига эронигузар дейишади. Ўтган асрнинг олтмишинчи-етмишинчи йилларида вилоят газетасида ишлаганимда,  бу мавзелар  Энгельс ва Пушкин номидаги колхозларга тобе эди. У замонлардан яккам-дуккам кекса тут дарахтлари сақланиб қолган, холос.  Эронигузар эндиликда шаҳарнинг деярли  марказ қисмига айланган.

21.МАҲАЛЛАЛИКЛАР

                       "Буни ҳаёт дебдилар"

 Дадамдан ғалати ўйинни – ўрта бармоқни яширишни ўргандим. Жўнгина бўлиб туюлган бу ўйинда анчайин ҳийла-найранглар борлигини билмасдим. Мен ўрта бармоғимни яширсам, у киши ҳатто кўзларини юмиб бўлса ҳам топадилар. Мен бўлсам... Кейин синчиклаб тикилдим-у, масаланинг тубига етдим. Дадам беш ўрнига тўрт бармоқни юзага чиқарарканлар, холос. ғирромликларини юзларига солган эдим, тархашлик қилиб турдилар, кейин бешови ҳам кўринадиган бўлди лекин барибир ҳарифга айланиб қолавердим. Моҳин ҳам, ойим, Дили ҳам ўша сирли ўрта бармоқни топишолмади. Бу ҳам найранг экан. У киши ўнг қўл бармоқларини яширганда, ўрта бармоқ ўрнига чап қўлнинг номсиз бармоғини чиқарарканлар. Биз у кишини фокусчиликда айбладик.

Ана шу тадбирни қўллаб, синфдошларимни ҳайратга солмоқчи бўлдим. Дастлаб ажабланишди, қойил ҳам қолишди. Лекин галварс Така сирни англаб қолди-ю, оламга овоза қила бошлади.